Πέμπτη 2 Ιουλίου 2015

Κριτικά κείμενα για την τέχνη 1925-1937, βιβλίο του Ηλία Ηλιού

ο Ηλίας Ηλιού γράφει στο βιβλίο του στο κεφ. "Κουτιών Εγκώμιο"

 [...] Το πιο παρδαλό μπαρόκ και ροκοκό, οι χωρίς καμιά κλιματολογική ανάγκη -μεταφερμένες από τις υπερβόρειες χώρες μυτερές σαν το σκούφο του Μίδα- στέγες των μονοκατοικιών των προαστείων, κάμποσα μωρέσκ κι άλλα ξενόρρυθμα χτίσματα, να το σύνολο σχεδόν των κτιρίων που πρόκειται να διασωθούν από την εισβολή της μοντέρνας αρχιτεκτονικής. Αυτή πάλι, εκτός απ' άλλα, μας ξαναδίνει την ταράτσα, το τυπικό αυτό στοιχείο της νέας Ελληνικής και μάλιστα της νησιωτικής αρχιτεκτονικής. Να παιδεύονται για ν’ ανακαλύψουν κάποιον παλαιικό τύπο καρέκλας άβολης που μουδιάζει τα ψαχνά, κόβει τη μέση, και τα ξυλόγλυπτά της αφήνουνε για μέρες ανεξίτηλα τα ίχνη τους σ’ όποιο μέρος του κορμιού ακουμπήσουν.                                                                                                                         Αλλά και το πρόβλημα της νέας πόλης, της πόλης του 20ού αιώνα, με την αναπόφευκτη και υπαγορευόμενη από τον τεχνικό πολιτισμό της εποχής μας, συγκέντρωση μεγάλου αριθμού κατοίκων σε μικρή έκταση χώρου βρισκότανε σε αντινομία με την πέτρα σαν υλικό της οικοδομής. (Nota bene. Βέβαια τα παραμύθια για τη νοσηρή αστυφιλία και τα ειδυλλιακά κηρύγματα για την επάνοδον προς τους αγρούς, μακράν από την πόλιν και την ταραχή, είναι φτηνά πράγματα που αφιλοσόφητα προσπαθούν να ερμηνεύσουν και να καταργήσουν κοινωνικά φαινόμενα πολύ πιο σύνθετης αφορμής και μπορεί κανείς να τ’ ακούει βερεσέ, χωρίς να φοβάται πως αποκλείει μια ενδεχόμενη εξήγηση και μια λύση του ζητήματος.


📌Φιλιππίδης Δ., 1984: «Αυτό που τον [Ηλία Ηλίου] ενδιαφέρει είναι αν ο σύγχρονος άνθρωπος εξυπηρετείται σωστά με τα «κουτιά» που χτίζει η μοντέρνα αρχιτεκτονική. Η απάντησή του είναι απροκάλυπτα θετική: τα νέα υλικά, οι νέες τεχνικές, οι μορφές δείχνουν έναν σεβασμό στις ανάγκες της σημερινής κοινωνίας. Κάθε αναχρονισμός, κάθε προσπάθεια να αποδοθούν παλιές μορφές με τα νέα υλικά είναι τραγέλαφος. Ο Ηλιού συνοψίζει τα χαρακτηριστικά της μοντέρνας αρχιτεκτονικής και σαρκάζει τις αντιφάσεις κάθε αντίστοιχης επιστροφής. (📖 Ιστορία της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής και Πολεοδομίας, εκδ. ΕΑΠ, σ. 180).

📎Περισσότερα για Ηλία Ηλιού: https://xronompala.blogspot.com/2015/01/blog-post_17.html

Κυριακή 28 Ιουνίου 2015

Σαλβαντόρ Αλιέντε, ο πρώτος και ο τελευταίος λόγος του


26/6/1908-11/9/1973



Στις 11 Σεπτέμβρη του 1973, ο πρόεδρος της Κυβέρνησης Λαϊκής Ενότητας της Χιλής, Σαλβαντόρ Αλιέντε, βρίσκεται νεκρός. Αυτοκτόνησε (πολλοί λένε ότι δολοφονήθηκε) καθώς οι δυνάμεις του, φίλου των Αμερικάνων, δικτάτορα πολιορκούσαν το προεδρικό μέγαρο. Τη μέρα αυτή τερματίστηκε το πείραμα του δημοκρατικού περάσματος στον Σοσιαλισμό και έγινε η έναρξη μιας από τις πιο σκληρές δικτατορίες της σύγχρονης ιστορίας που αποτέλεσε ένα άλλο πείραμα, αυτό των πιο αντιλαϊκών νεοφιλελεύθερων πολιτικών. 
Δημοσιεύουμε σήμερα δύο πολύ σημαντικές μεταφράσεις. Η πρώτη είναι η πρώτη ομιλία του Αλιέντε στο Χιλιανό Κοινοβούλιο μετά την εκλογή του, που βρίσκεται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Είναι ένα σημαντικό πολιτικό κείμενο που παρουσιάζει εκτενώς το κυβερνητικό πρόγραμμα. Η δεύτερη είναι ο τελευταίος λόγος του προς το Χιλιανό λαό, λίγες ώρες πριν τον θάνατο του. 

Πρώτος λόγος
Εμφανιζόμενος ενώπιον σας σε εκπλήρωση του συνταγματικού διατάγματος, θέλω να αποδώσω διπλή σημασία σε αυτό το μήνυμα. Είναι το πρώτο μήνυμα μιας Κυβέρνησης η οποία μόλις έχει αναλάβει τα καθήκοντα και ανταποκρίνεται σε ένα μοναδικό κάλεσμα στη πολιτική μας ιστορία.

Τρίτη 16 Ιουνίου 2015

η αρχιτεκτονική ματιά του Τάση Παπαϊωάννου

4 Ιουνίου 2015
Έτσι τελειώνει ο κόσμος
όχι με ένα βρόντο, μα μ΄ένα λυγμό


του Τάση Παπαϊωάννου
Αρχιτέκτων-καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ

Είμαστε οι κούφιοι ανθρώποι/ Είμαστε οι παραγεμισμένοι ανθρώποι, λένε οι πρώτοι στίχοι του ποιήματος του Ελιοτ, απ' όπου αντλούμε τον τίτλο του άρθρου μας.


Τα δημογραφικά στοιχεία προβληματίζουν. Οι στατιστικοί δείκτες, τα διαγράμματα και οι πίνακες με τις ποσοστώσεις τρομάζουν. Το 1825 ο πληθυσμός της Γης ανερχόταν σε περίπου 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους, το 2011 εκτινάχτηκε στα 7 δισ., ενώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, το 2050 θα κατοικούν στον πλανήτη περί τα 9,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Νούμερα ιλιγγιώδη. Ανθρωποι κι άλλοι άνθρωποι, σκαρφαλωμένοι πάνω σε μια κιβωτό που μοιάζει ότι δεν μπορεί πλέον να μας αντέξει· και διαρκώς βουλιάζουμε. Το ναυάγιο φαντάζει προδιαγεγραμμένο κι όμως, ελάχιστοι από όλους εμάς ανησυχούν! Το μέλλον για πρώτη ίσως φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας πλησιάζει τόσο ζοφερό και δυσοίωνο.
Παρ' όλα αυτά, τίποτε δεν φαίνεται ικανό να ταράξει τη μακαριότητα του δυτικού -και όχι μόνο- κόσμου. Κοίτα μας! Στέκουμε άβουλοι, παθητικοί, ναρκωμένοι στον βαθύ λήθαργο της εικονικής τηλεοπτικής ευδαιμονίας μας. Βαλσαμωμένοι μέσα στην καταναλωτική αυταπάτη που φαντάζει στα μάτια μας σαν η υπέρτατη αξία της ζωής, χαμένοι κάπου ανάμεσα στο νέο Smartphone και στο τελευταίο μοντέλο του tablet που πρέπει διακαώς να αποκτήσουμε.
Την ίδια ώρα 1,3 δισ. άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, χωρίς τροφή, χωρίς νερό και στοιχειώδη υγειονομική περίθαλψη. Στο έλεος της μοίρας τους! Κάποιοι άλλοι, εξαιρετικά λίγοι, κατέχουν αστρονομικά πλούτη και τα αυξάνουν συνεχώς με γεωμετρική πρόοδο. Περιουσίες μυθικές, πολύ μεγαλύτερες από το ΑΕΠ ολόκληρων κρατών. Ενα επικίνδυνο σύστημα τείνει να εδραιωθεί ως αδιαμφισβήτητο παγκόσμιο καθεστώς, ως μονόδρομος ανάπτυξης και εξέλιξης, το οποίο συνεχίζει να διευρύνει με αφάνταστα βίαιο τρόπο τις ακραίες ανισότητες ανάμεσα στους ανθρώπους. Η ανισομέρεια ανάμεσα στις φτωχές και πλούσιες περιοχές του πλανήτη διαρκώς διογκώνεται. Τα καραβάνια των απελπισμένων μεταναστών θα πολλαπλασιάζονται στην αγωνιώδη προσπάθειά τους να βρουν ένα ασφαλές μέρος για να μπορέσουν στοιχειωδώς να ζήσουν.
Και η αρχιτεκτονική; Καθρέφτης της ζωής μας, αδιάψευστος, αποτυπώνει στον χώρο τις τρομακτικές αντιθέσεις. Από τη μία, στη βιτρίνα των μεγαλουπόλεων, τα φαντασμαγορικά σύγχρονα υπερπολυτελή κατασκευάσματα και, από την άλλη, στην πίσω μεριά, οι τρώγλες και οι ατέλειωτες παραγκουπόλεις των πάμφτωχων ανθρώπων που συνωθούνται στο περιθώριο. Απέναντι στην αρχιτεκτονική χίμαιρα που χτίζεται από το περίσσευμα, στέκει η αρχιτεκτονική από το υστέρημα, στα νέα προηγμένα και πολυδιαφημισμένα υλικά, η επανάχρηση των υπολειμμάτων, των «άχρηστων» που πετιούνται στις χωματερές.
Δεν είναι, λοιπόν, ματαιόδοξη και απολύτως ναρκισσιστική η προσπάθεια να εκφραστεί

Σάββατο 13 Ιουνίου 2015

Πριν σε γνωρίσω, Stavento






Πριν σε γνωρίσω ήμουνα σπίθα έτοιμη να σβήσει
μάτι που κράταγε το δάκρυ, ο αέρας μη το δει και το βρομίσει
δύσκολη λύση για των ανθρώπων τα εύκολα
και λεία πιο εύκoλη για όλα τα ξέκολα
εύκολα ξέκοβα, γρήγορα έφευγα
λογαριασμό δεν έπαιρνα, λογαριασμό δεν έδινα
φοβόμουνα μη γίνω γάιδαρος δεμένος
ή μη ξεμείνω σε μπαμπέσας κελί φυλακισμένος

Πριν σε γνωρίσω ήμουνα κραγιόν σε χάρτινο γιακά
τα πάντα τα βαριόμουνα και όλα τα σιχαινόμουνα
Πριν σε γνωρίσω τίποτα δεν έπαιρνα στα σοβαρά
ποτέ μου δε δενόμουνα και όλα τα απαρνιόμουνα

Ότι δεν έδωσες, δώστο σε μένανε
και ότι δεν έδωσα το’χω για σένανε
Νύχτες ατέλειωτες εγώ περίμενα
κοίτα να μη βρεθείς στα κακώς κείμενα

Πριν σε γνωρίσω ήμουνα αγκάθι έτοιμο να τρυπήσει
γιατί με τούτα που έβλεπα σου λέω είχα απηυδήσει
σίδερο που η φωτιά δεν μπόρεσε να λυγίσει
δέντρο που άφηνε οτιδήποτε πάνω του να καθίσει
αναξιόπιστος για αξιόπιστες, κακός γαμπρός για νύφες ευκολόπιστες
παράνοια μέσα στα λογικά τους πλαίσια
και κάπως έτσι νόμιζα πως πέρναγα θεσπέσια
για κοίτα όμως που τούτα όλα εδώ τα πληρώνω
και πλάι σου, ότι είχα κάνει ένα ένα ξεχρεώνω τώρα
πάνω σου αφήνω σημάδια, δεν έχουν τέλος τα βράδια
και αποζητάω μονάχα πρωτοφανέρωτα χάδια

Ότι δεν έδωσες, δώστο σε μένανε
και ότι δεν έδωσα το’χω για σένανε
Νύχτες ατελείωτες εγώ περίμενα
κοίτα να μη βρεθείς στα κακώς κείμενα

Πριν σε γνωρίσω δήλωνα ανικανοποίητος
σχεδόν αμίλητος, θρασύς και πικρομίλητος
κοίτα τι έπαθα τώρα μου έχεις γλυκάνει το στόμα
και όταν δεν είσαι πλάι μου
γίνομαι ένα με το χώμα (λιώμα)
δε ξέρω αν είναι εντάξει αυτά που παθαίνω πριν σε γνωρίσω
ανήκουστο εγώ να σωπαίνω
πες μου τι γίνεται εδώ, ψυχή μου τα’χω χαμένα
βγάζω και ανασφάλειες, πες μου τι νιώθεις για μένα ;

Πριν σε γνωρίσω τίποτα δεν είχε ουσία τελικά
τσάμπα περιπλανιόμουνα και άδικα χανόμουνα
Πριν σε γνωρίσω χώραγα σου λέω παντού και πουθενά
τώρα απλά κατάλαβα πως πλάι σου παίρνω φωτιά

Ότι δεν έδωσες, δώστο σε μένανε
και ότι δεν έδωσα το’χω για σένανε
Νύχτες ατέλειωτες εγώ περίμενα
κοίτα να μη βρεθείς στα κακώς κείμενα

2008




Πέμπτη 11 Ιουνίου 2015

Το γλυκό τμήμα της ύπαρξής μας, Ρουσό

 
                                                                      Οι επιτήδειοι ανέκαθεν επιδιώκουν   
 να αποκτήσουν
ελεγχόμενο τμήμα στη μεγάλη 'πίτα',
την «ανθρώπινη αγέλη»,
ή αλλιώς να επιβάλλουν
νέα μορφή πνευματικής εξουσίας
στο συλλογικό ασυνείδητο.
«Αυτό το γλυκό τμήμα της ύπαρξής μας»
 όπως το αποκαλούσε ο Ζαν-Ζακ Ρουσό.