Άρθουρ Σοπενχάουερ, Η τέχνη να είσαι ευτυχισμένος

(παιδική) ζωγραφιά, Παναγιώτης Κοκκινάκος

 

«Η τέχνη να είσαι ευτυχισμένος»

Κανόνας αρ. 3

Επίκτητος χαρακτήρας

Θα μπορούσε κανείς ασφαλώς να υποθέσει (εφόσον ο εμπειρικός χαρακτήρας, ως έκφανση του νοητού, είναι  αναλλοίωτος και όπως κάθε φυσικό φαινόμενο συνεπής με τον εαυτό του) ότι ο άνθρωπος θα έπρεπε να εμφανίζεται πάντα αναλλοίωτος και συνεπής προς τη φύση του, άρα δεν θα είχε ανάγκη να αποκτήσει κάποιον χαρακτήρα τεχνητά μέσω της εμπειρίας και της αυτοκριτικής.

…………………

Συνειδητοποιούμε την ακαμψία του χαρακτήρα ενός άλλου προσώπου μέσα απ’ την εμπειρία, κι ως τότε πιστεύουμε ότι είναι δυνατόν, χρησιμοποιώντας ορθολογικές ιδέες, παρακλήσεις και ικεσίες, παραδείγματα και καλή προαίρεση να τον πείσουμε να εγκαταλείψει τον δικό του τρόπο, ν’ αλλάξει τον τρόπο συμπεριφοράς του, ν’ αποκλίνει απ’ τον τρόπο σκέψης του, ή ακόμα και να διευρύνει τις δυνατότητές του.

Το ίδιο συμβαίνει και μ’ εμάς. Πρέπει πρώτα να μάθουμε από την εμπειρία τι επιθυμούμε και τι μπορούμε να κάνουμε.

Μέχρι τότε δεν το ξέρουμε, είμαστε χωρίς χαρακτήρα και πολλές φορές αναγκαζόμαστε να επιστρέψουμε στους δικούς μας τρόπους από τα σκληρά χτυπήματα που δεχόμαστε απ’ έξω. Όταν όμως, τελικά το μάθουμε, θα έχουμε αποκτήσει αυτό που στην κοινή γλώσσα αποκαλείται χαρακτήρας κι εγώ ονομάζω επίκτητο χαρακτήρα. Θα έχουμε ούτε λίγο ούτε πολύ αποκτήσει την πιο τέλεια δυνατή γνώση της δικής μας ατομικότητας.

Πρόκειται για την αποστασιοποιημένη, και άρα ακριβή, διάγνωση των αναλλοίωτων ιδιοτήτων του εμπειρικού μας χαρακτήρα όσο και του μέτρου και της κατεύθυνσης των πνευματικών και σωματικών μας δυνάμεων, άρα ολόκληρης της δύναμης και της αδυναμίας της ατομικότητάς μας. Η καινούργια αυτή γνώση μας επιτρέπει να παίξουμε ενσυνείδητα και μεθοδικά το ρόλο που ανήκει στο άτομό μας, και να γεμίσουμε τα κενά που του δημιουργούν οι ιδιοτροπίες και οι αδυναμίες, κάτω απ’ την καθοδήγηση παγιωμένων αντιλήψεων.

………….

Παύουμε πια να καθυστερούμε, να δοκιμάζουμε και να ψαχουλεύουμε σαν μαθητευόμενοι, για να δούμε τι πραγματικά επιθυμούμε και τι μπορούμε να πετύχουμε, αλλά το γνωρίζουμε μια και καλή. Σε κάθε μας επιλογή, το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να εφαρμόσουμε γενικές αρχές σε συγκεκριμένες επιμέρους περιπτώσεις, καταλήγοντας αμέσως σε κάποια απόφαση.

Γνωρίζουμε τη θέλησή μας γενικά, και δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να παραπλανηθεί από διαθέσεις της στιγμής ή από εξωτερικούς πειρασμούς που προσπαθούν σε συγκεκριμένες επιμέρους περιπτώσεις να μας ωθήσουν σε πράξεις που έρχονται σε αντίθεση μ’ αυτή.

Ξέρουμε εξίσου καλά την πραγματική φύση και το μέγεθος της δύναμης και της αδυναμίας μας, γλιτώνοντας έτσι τον εαυτό μας από πολλά δεινά. Γιατί πραγματική ευχαρίστηση νιώθουμε μόνο όταν χρησιμοποιούμε τις δικές μας δυνάμεις, και ο  μεγαλύτερος πόνος είναι η αισθητή έλλειψη δυνάμεων εκεί που τις χρειαζόμαστε.

……………………….

Στην πραγματικότητα, κλαψουρίζουμε ή εξαπολύουμε αστραπόβροντα στο μέτρο που ελπίζουμε είτε να επηρεάσουμε άλλους είτε να κινητοποιήσουμε τον εαυτό μας σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Όμως τα παιδιά και οι ενήλικοι ξέρουν πολύ καλά να παραδίδονται αδιαμαρτύρητα μόλις δουν καθαρά ότι δεν μπορεί να γίνει αλλιώς.

            Θυμόν ενί στήθεσσι φίλον δαμάσαντες ανάγκη

            (Δαμάζοντας με την ανάγκη τον θυμό που φουντώνει στα στήθη), Ιλιάδα

50 κανόνες για να πετύχει ο άνθρωπος την Ευδαιμονολογία από έναν εκπρόσωπο του Πεσιμισμού, τον φιλόσοφο Άρθουρ Σοπενχάουερ (22 Φεβ. 1788-21 Σεπτ. 1860).