Δικαιοσύνη, Michael J. Sandel

Σύμφωνα με την Ηθική, ηθικός είναι ο άνθρωπος που υιοθετεί ένα σύστημα αξιών, κανόνων

βάσει του οποίου κρίνει ένα οποιοδήποτε γεγονός.

Οι προϋποθέσεις για ηθική στάση και συνέπεια είναι η αποστασιοποίηση, η απαλλαγή από φανατισμό, πεποιθήσεις, εθνικιστικές ιδέες, εμπάθειες, συμπάθειες.

BANKSY

Οι άνθρωποι αρχικά ενθουσιάζονται, και όσο βιαστικά φτιάχνουν ήρωες, υποστηρίζουν μια πράξη, τόσο πρόθυμα βιάζονται να αποκαθηλώσουν, να αναθεωρήσουν, όταν τα αποτελέσματα αποβούν επιζήμια στα (τωρινά) συμφέροντά τους. Πάντα, μα πάντα φταίνε οι Άλλοι, οι προηγούμενοι, οι διπλανοί και «τα ’λεγα εγώ αλλά ποιος με άκουγε;».

 

Δύο από τα κυρίαρχα αλλά και αντίπαλα ρεύματα της Φιλοσοφίας είναι ο Ωφελιμισμός (συνέπειες) και η Δεοντοκρατία (κίνητρα).

Ο Jeremy Bentham (1748-1832) θεμελίωσε τη θεωρία του Ωφελιμισμού. Η κύρια ιδέα της διατυπώνεται απλά και είναι διαισθητικά ελκυστική: ύψιστη αρχή της ηθικής είναι το να μεγιστοποιεί κανείς την ευτυχία, τη γενική στάθμη της ευτυχίας σε σχέση με την οδύνη. […] Η πιο κραυγαλέα αδυναμία του ωφελιμισμού, όπως υποστηρίζουν πολλοί, είναι ότι δεν σέβεται τα ατομικά δικαιώματα. Καθώς νοιάζεται μόνο για το συνολικό άθροισμα της ικανοποίησης, μπορεί να καταπιέσει επιμέρους άτομα. Για τον ωφελιμιστή, τα άτομα είναι σημαντικά, αλλά μόνο με την έννοια ότι οι προτιμήσεις κάθε προσώπου πρέπει να συνυπολογίζονται μαζί με τις προτιμήσεις όλων των άλλων.

Στην αρχαία Ρώμη, έριχναν Χριστιανούς στα λιοντάρι στο Κολοσσαίο, για την τέρψη του πλήθους.

Φανταστείτε τι θα υποστήριζε ο ωφελιμιστικός υπολογισμός: ναι, ο Χριστιανός υποφέρει έναν βασανιστικό πόνο όταν το λιοντάρι τον χτυπά και τον καταβροχθίζει. Αλλά σκεφτείτε τη συλλογική έκσταση των θεατών που κατακλύζουν το Κολοσσαίο και ζητωκραυγάζουν. Αν αρκετοί Ρωμαίοι αντλούν μεγάλη ηδονή από το βίαιο θέαμα, ποιους λόγους έχει για να το καταδικάσει ένας ωφελιμιστής; Michael J. Sandel, Δικαιοσύνη. Τι είναι σωστό;

Σύμφωνα με τη Δεοντοκρατία, μια πράξη αξιολογείται από τα κίνητρα/προθέσεις και εμπεριέχει την ελεύθερη βούληση (με την έννοια του αυτοπεριορισμού και όχι της ανεξέλεγκτης δράσης).

 

 

 

Ο Immanuel Kant (1724-1804) διατύπωσε την ιδέα ότι είμαστε ορθολογικά όντα που δικαιούμαστε τον σεβασμό και την αξιοπρέπεια. O Kant υποστηρίζει ότι κάθε πρόσωπο είναι άξιο σεβασμού, όχι γιατί είμαστε ιδιοκτήτες του εαυτού μας [Ελευθερισμός] αλλά γιατί είμαστε ορθολογικά όντα, ικανά για έλλογη σκέψη. Είμαστε επίσης αυτόνομα όντα, ικανά για ελεύθερη δράση και επιλογή.

Δεν εννοεί ότι κατορθώνουμε πάντα να δρούμε ορθολογικά ή να επιλέγουμε αυτόνομα. Άλλοτε το κατορθώνουμε και άλλοτε όχι. Εννοεί μόνο ότι έχουμε την ικανότητα για έλλογη σκέψη, και για ελευθερία, και ότι η ικανότητα αυτή είναι κοινή στα ανθρώπινα όντα ως τέτοια. Michael J. Sandel, Δικαιοσύνη. Τι είναι σωστό;

 

✅Η καλή θέληση δεν είναι καλή εξαιτίας όσων πετυχαίνει ή δημιουργεί. 
Αν… έλειπε εντελώς από αυτή τη θέληση η ικανότητα να πετύχει τους σκοπούς της. 
Αν ακόμα και με τις πιο μεγάλες της προσπάθειες δεν κατόρθωνε τίποτα… 
ακόμη και τότε η καλή θέληση θα έλαμπε σαν διαμάντι, που έχει μέσα του ολόκληρη την αξία του. Immanuel Kant