Eικόνες Ελλήνων και Τούρκων του Ηρακλή Μήλλα

«Είναι μελέτη για τον Έλληνα και τον Τούρκο και για τη σχέση τους στο επίπεδο των παραστάσεων και των στερεοτύπων»

Αποσπάσματα από το βιβλίο του Ηρακλή Μήλλα, Εικόνες Ελλήνων και Τούρκων, εκδ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ, Αθήνα, 2005.

 

 

 

 Ο Ηρακλής Μήλλας στο βιβλίο του δίνει ενδιαφέροντα στοιχεία για την προσπάθεια των Νεότουρκων να δημιουργήσουν ιστορικό πλαίσιο∙ «ο λαός της Μικράς Ασίας είναι Τούρκοι των Χάτα οι οποίοι έγιναν γνωστοί με ονόματα όπως Χετταίοι».   

Οι Χετταίοι ήταν συγγενικό φύλο των Σουμέριων. Ο σουμεριακός λαός θεωρείται ο αρχαιότερος, κατοικούσε στη Μεσοποταμία και ανέπτυξε αξιόλογο πολιτισμό πριν από περίπου 8.000 χρόνια π.Χ.

Επιπλέον, στο βιβλίο, δίνονται στοιχεία για την ανάγκη προσδιορισμού της ταυτότητας των Νεότουρκων είτε με εθνικό προσδιορισμό (παντουρκισμός) 

είτε με θρησκευτικό (ισλαμισμός) ως συνδετικός κρίκος της συνοχής των κατοίκων της Τουρκίας.

«Οι τουρκόφωνοι μουσουλμάνοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου και στις αρχές του 20ού αιώνα
διακατέχονταν από μεγάλη ανασφάλεια σχετικά με το μέλλον τους. Έβλεπαν ότι ο κράτος τους ο «μεγάλος ασθενής», διαμελιζόταν και ήταν πολύ πιθανό ακόμα και να ‘πέθαινε’. 

Αυτό εκφράστηκε χαρακτηριστικά από τον Ομέρ Σεϊφετίν το 1912 όπου παρατηρούμε και τον ρόλο που απέδιδε στους μη μουσουλμάνους: Γίνονται τελικά και οι Τούρκοι ένα έθνος… Ο σκοπός των Ελλήνων είναι να πάρουν την Πόλη, τη Σμύρνη και άλλα μέρη και να πετάξουν στην ανατολική όχθη του Κιζίλιρμακ (Ποταμού Άλυς) τα δεκατέσσερα εκατομμύρια Τούρκων ο δε σκοπός των Αρμενίων είναι μια μεγάλη Αρμενία και γι’ αυτό θέλουν να πετάξουν όλους τους Τούρκους στη δυτική όχθη του ίδιου ποταμού. Εάν και τα δύο αυτά έθνη επιτύχουν τον σκοπό τους τότε δεν θα μείνει ούτε ένας Τούρκος στη Μικρά Ασία όλοι θα πέσουν σ’ αυτόν τον ποταμό και θα χυθούν στη θάλασσα». (σ. 29)

«Το 1908 είναι ένα ορόσημο στην ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας. Οι Νεότουρκοι είναι οι εκφραστές της αναδυόμενης τουρκικής εθνικής ταυτότητας. Οι επιλογές των κυβερνήσεων των Νεότουρκων εκφράζουν αναζητήσεις που σχετίζονται με μια εθνογένενεση. […] …όπου το θέμα της παιδείας απασχολεί την τουρκική διανόηση. Μια σπάνια μαρτυρία για την κατάσταση της παιδείας των (μουσουλμάνων) Οθωμανών στις αρχές του 20ού αιώνα είναι οι ανταποκρίσεις του Αχμέτ Σερήφ ο οποίος περιόδευσε ως δημοσιογράφος τη Μικρά Ασία το 1909 και το 1910 και δημοσίευση τις εμπειρίες του στην τουρκόφωνη εφημερίδα Τανίν της Κωνσταντινούπολης. 

Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Α. Σερήφ σχεδόν πάντα συγκρίνει την κατάσταση των μουσουλμάνων με αυτή των χριστιανών και πιο συγκεκριμένα με τους «Ρωμιούς» και τους Αρμένιους της Μικράς Ασίας. Λαέ της Άγκυρας σε σένα απευθύνομαι… στην πόλη σας έχετε τριακόσια ή τετρακόσια σπίτια Ρωμιών. Αυτοί δίνοντας, ας πούμε, μια λίρα το κάθε σπίτι έχουν χτίσει καταπληκτικά σχολεία εκπαιδεύουν τα παιδιά τους όπως θέλουν. Το ίδιο καλά είναι και τα σχολεία που ίδρυσαν οι Εβραίοι… Και όσοι μουσουλμάνοι έχουν μυαλό στέλνουν τα παιδιά τους εκεί. Και οι Αρμένιοι πολίτες μας έχουν πολλά και κανονικά σχολεία. Πληρώνουν καλά τους δασκάλους τους. Ενώ εσείς έχετε ανοίξει το στόμα σας και κοιτάτε προς την κυβέρνηση, είστε όλο παράπονα. […] Θα προσέξατε ότι υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι από ξένες χώρες που έρχονται και επισκέπτονται τις περιοχές σας. Αυτοί σκοπεύουν να αγοράσουν από σας τα καλύτερά σας εδάφη και να δημιουργήσουν εκεί νέα χωριά και αγροκτήματα. Έτσι ενώ σήμερα είστε κυρίαρχοι των περιουσιών σας άλλοι θα γίνουν οι αφέντες και εσείς θα καταλήξετε να είστε υπηρέτες.». (σ. 55).

Σε τούρκικα σχολικά βιβλία της περιόδου 1931-33 γράφονται:

«Η Ελληνική Επανάσταση αναφέρεται ως ‘Ανταρσία του Μοριά’. Στις ευρωπαϊκές χώρες, όπως στις Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, στη μέση και ανώτερη εκπαίδευση ανέκαθεν δίδασκαν την αρχαία ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία. […] Τελικά η πλειοψηφία των διανοουμένων της Δύσης ήταν οπαδοί και θαυμαστές των αρχαίων Ελλήνων (Yunan). […] Ορισμένοι αλήτες Άγγλοι και Γάλλοι αξιωματικοί ενώθηκαν με τους επαναστάτες. […] Ο σκοπός της Εθνικής Εταιρείας ήταν να ξεσηκώσει όλους τους χριστιανούς του οθωμανικού κράτους ξεκινώντας από την Ισταμπούλ. Είχαν κάνει σχέδια και ετοιμασίες για τρομερές πράξεις όπως να κάψουν την Ισταμπούλ να πολιορκήσουν τα ανάκτορα να δολοφονήσουν τους κρατικούς παράγοντες.». (σ. 72)

Και:

«Είναι οι σύμμαχοί τους οι Άγγλοι αυτοί που αποβιβάζουν τους Έλληνες στη Σμύρνη το 1919. Οι Έλληνες που καταλαμβάνουν την πόλη φονεύουν τριάντα άτομα χωρίς κάποια βασική αιτία. Απαιτούν από το συνταγματάρχη Suleyman Fethi Bey να φωνάξει ‘Ζήτω ο Βενιζέλος’ και όταν αυτός αρνείται τον σκοτώνουν με τις λόγχες. Διαβάζουμε ότι αυτές οι βάρβαρες πράξεις διαπράττονται με την υποστήριξη των Συμμάχων. Τελικά διαμορφώνεται ένα εθνικό μέτωπο κατά του Έλληνα εισβολέα». (σ. 75)