Η μεγάλη σκακιέρα του ZBIGNIEW BRZEZINSKI (1997)

 Μπρζεζίνσκι (1997)

...............

Στην Ευρασία βρίσκονται επίσης τα περισσότερα πολιτικά ισχυρά και δυναμικά κράτη. Μετά από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι επόμενες έξι μεγαλύτερες οικονομίες και οι επόμενοι έξι μεγαλύτεροι καταναλωτές στρατιωτικών όπλων βρίσκονται στην Ευρασία. Όλες οι παγκόσμιες δυνάμεις που διαθέτουν φανερά πυρηνικά όπλα εκτός από μία και όλες οι παγκόσμιες δυνάμεις που διαθέτουν κρυφά πυρηνικά όπλα εκτός από μία βρίσκονται στην Ευρασία. Οι δύο πιο πολυπληθείς διεκδικητές της περιφερειακής ηγεμονίας και της παγκόσμιας επιρροής είναι ευρασιατικές δυνάμεις. Όλες οι δυνάμεις που θα μπορούσαν δυνητικά να αμφισβητήσουν την πολιτική και/ή οικονομική πρωτοκαθεδρία της Αμερικής είναι ευρασιατικές. Αθροιστικά, η δύναμη της Ευρασίας υπερβαίνει κατά πολύ εκείνη της Αμερικής. Ευτυχώς για την Αμερική, η Ευρασία είναι πολύ μεγάλη για να είναι ενιαία πολιτικά.

Έτσι, η Ευρασία είναι η σκακιέρα πάνω στην οποία συνεχίζει να παίζεται ο αγώνας για την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία. Η γεωστρατηγική –η στρατηγική διαχείριση των γεωπολιτικών συμφερόντων- μπορεί να συγκριθεί με σκάκι, όμως στην κάπως ελλειψοειδή ευρασιατική σκακιέρα δεν παίζουν μόνο δύο, αλλά αρκετοί παίκτες, από τους οποίους ο καθένα διαθέτει διαφορετική δύναμη. Οι κύριοι παίκτες είναι τοποθετημένοι στο δυτικό, στο ανατολικό, στο νότιο μέρος και στο κέντρο της σκακιέρας. Τόσο το δυτικό όσο και το ανατολικό άκρο της σκακιέρας περιλαμβάνουν περιοχές με υψηλή πυκνότητα πληθυσμού, στις οποίες είναι οργανωμένα μερικά ισχυρά κράτη σε σχετικά πυκνοκατοικημένους χώρους. Στην περίπτωση της μικρής δυτικής περιφέρειας της Ευρασίας, αμερικανικές δυνάμεις είναι αναπτυγμένες. Η άπω ανατολική ηπειρωτική περιοχή είναι η έδρα ενός
συνεχώς ισχυροποιούμενου και ανεξάρτητου παίκτη, ο οποίος ελέγχει τεράστιο πληθυσμό, ενώ τα εδάφη του δραστήριου αντιπάλου του –που περιορίζεται σε μερικά γειτονικά νησιά- και το ήμισυ μιας μικρής απωανατολικής χερσονήσου παρέχουν βάση στην αμερικανική δύναμη.

Στις τωρινές παγκόσμιες περιστάσεις, μπορούμε να εντοπίσουμε τουλάχιστον πέντε βασικούς γεωστρατηγικούς παίκτες και πέντε γεωπολιτικούς άξονες (από τους οποίους δύο θα μπορούσαν ίσως να χαρακτηριστούν, επίσης, εν μέρει παίκτες) στον νέο πολιτικό χάρτη της Ευρασίας. Η Γαλλία, η Γερμανία, η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία είναι σημαντικοί και δραστήριοι παίκτες. Ενώ η Μεγάλη Βρετανία, η Ιαπωνία και η Ινδονησία, παρότι είναι ομολογουμένως πολύ σημαντικές χώρες, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως γεωστρατηγικοί παίκτες. Η Ουκρανία, το Αζερμπαϊτζάν, η Νότια Κορέα, η Τουρκία και το Ιράν παίζουν το ρόλο κρίσιμα σημαντικών γεωπολιτικών αξόνων, αν και τόσο η Τουρκία όσο και το Ιράν είναι επίσης σε κάποιο βαθμό –εντός των πιο περιορισμένων ικανοτήτων τους- δραστήριες γεωστρατηγικά χώρες.

Αυτή η τεράστια, με παράξενο σχήμα σκακιέρα –που επεκτείνεται από τη Λισαβόνα μέχρι το Βλαδιβοστόκ- είναι το πεδίο του παιχνιδιού

Η Ουκρανία, νέος και σημαντικός χώρος στην ευρασιατική σκακιέρα, είναι γεωπολιτικός άξονας, επειδή η ίδια η ύπαρξή της ως ανεξάρτητης χώρας βοηθά το μετασχηματισμό της Ρωσίας. Χωρίς την Ουκρανία, η Ρωσία παύει να είναι ευρασιατική αυτοκρατορία. Χωρίς την Ουκρανία, η Ρωσία μπορεί να συνεχίσει να παλεύει για αυτοκρατορική θέση, αλλά τότε θα γινόταν κυρίως ασιατικό αυτοκρατορικό κράτος, το οποίο θα συρόταν πολύ πιθανόν σε συγκρούσεις, που θα το αποδυνάμωναν, με αφυπνισμένους Κεντροασιάτες, οι οποίοι θα ήταν γεμάτοι μνησικακία για την απώλεια της πρόσφατα αποκτημένης ανεξαρτησίας τους και θα είχαν την υποστήριξη των αδελφικών ισλαμικών κρατών στο νότο. Επίσης, το πιθανότερο και η Κίνα θα αντετίθετο σε οποιαδήποτε παλινόρθωση της ρωσικής κυριαρχίας στην Κεντρική Ασία, λόγω του αυξανόμενου ενδιαφέροντός της για τα κράτη της περιοχής που απόκτησαν πρόσφατα την ανεξαρτησία τους. Ωστόσο, αν η Μόσχα ανακτήσει τον έλεγχο της Ουκρανίας, με τον πληθυσμό των 52 εκατομμυρίων, τους σημαντικούς πλουτοπαραγωγικούς πόρους και την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα, η Ρωσία θα ανακτήσει αυτόματα τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να γίνει ισχυρό αυτοκρατορικό κράτος, που θα ενώνει την Ευρώπη και την Ασία. Αν η Ουκρανία έχανε την ανεξαρτησία της, αυτό θα είχε άμεσες συνέπειες για την Κεντρική Ευρώπη, μετασχηματίζοντας την Πολωνία στον γεωπολιτικό άξονα του ανατολικού συνόρου της ενωμένης Ευρώπης.

Ένας από τους πιο εξέχοντες αναλυτές, ο Χάρολντι Μακίντερ, εκλαΐκευσε την αντίληψη του για την ευρασιατική «αξονική περιοχή» με το διάσημο απόφθεγμα:

Εκείνος που κυβερνά την Ανατολική Ευρώπη διοικεί την καρδιά της ηπείρου.

Εκείνος που κυβερνά την καρδιά της ηπείρου διοικεί τον Κόσμο-Νησί.

Εκείνος που κυβερνά τον Κόσμο-Νησί διοικεί τον κόσμο.