φοιτητική εργασία της Ναυσικάς Αλειφέρη για το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, ΕΛΠ 21
βαθμός 9,2
Ιστοριογράφοι της Πρώιμης και Μέσης βυζαντινής περιόδου
Προκόπιος (6ος αι. μ.Χ.), Άννα Κομνηνή (11ος αι. μ.Χ.)
 |
| Ανέκδοτα ή Απόκρυφη ιστορία του Προκόπιου |
Εισαγωγή
Η ιστοριογραφία είναι η σημαντικότερη πτυχή της βυζαντινής
λογοτεχνίας. Κατά την Πρώιμη βυζαντινή περίοδο (4ος-7ος αιώνας) ο Χριστιανισμός
εδραιώθηκε και έτσι η Ιστορία αποδεσμεύτηκε από τη θρησκευτική θεώρηση∙ στη «θύραθεν»
ιστορία θέση πια είχαν τα πολιτικά και πολεμικά γεγονότα.[1] Στη Μέση βυζαντινή περίοδο (8ος-12ος αιώνας),
με γεγονότα αναφοράς το Σχίσμα της χριστιανικής Εκκλησίας (1054) και τη μάχη
στο Ματζικέρτ (1071), γίνονταν προσπάθειες ετεροπροσδιορισμού της πολιτισμικής
ταυτότητας της Ανατολικής Ρωμανίας σε σχέση και με τον πολιτισμό των
λατινόφωνων της Δύσης και παραδοσιακά με τον πολιτισμό των βάρβαρων λαών της
Ανατολής.
Με τον ιστοριογράφο
«πολύ Προκόπιο»[2] –κατά την Γλύκατζη-Αρβελέρ– και το έργο Ανέκδοτα ή Απόκρυφη Ιστορία που έγραψε
το 550 θα ασχοληθούμε στην πρώτη ενότητα. Ο Προκόπιος (490/507-562) επί αυτοκρατορίας Ιουστινιανού (482-565)
ήταν νομικός σύμβουλος και γραμματέας του στρατηγού Βελισσάριου· πήρε μέρος σε
αρκετές στρατιωτικές αποστολές και εκστρατείες.[3]
Στη δεύτερη ενότητα μέσα από τα προοίμια της
«Απόκρυφης ιστορίας» του Προκόπιου και του έργου της Άννας Κομνηνής (1083-1153)
με τίτλο «Αλεξιάς», θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τα χαρακτηριστικά της
βυζαντινής ιστοριογραφίας όπως διαμορφώθηκαν στην πάροδο των χρόνων.
Στην τρίτη ενότητα θα "διαβάσουμε" το
προφίλ της Άννας Κομνηνής, όπως η ίδια το αναδεικνύει στο προοίμιο της
«Αλεξιάδας»: κόρη με υψηλή μόρφωση του αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού (1048-1118) .
Προκόπιος
Ο Προκόπιος στα Ανέκδοτα
εξιστορεί «με κάθε λεπτομέρεια»[4]
τις βδελυρές πράξεις του βασιλικού ζεύγους (Ιουστινιανός και Θεοδώρα) αλλά και
του αρχιστράτηγου Βελισσάριου. Ο Ιουστινιανός εμφανίζεται ως «ηγεμών των
δαιμόνων»[5],
που σφετερίστηκε κτήματα και πλούτισε εις βάρος των ευγενών». Ο Βελισσάριος, κατά τον Προκόπιο, είναι ανίσχυρος άντρας,
υπάκουος στις αυτοκρατορικές διαταγές. Επίσης, στο βιβλίο γίνεται –με αρνητικό
πρόσημο– εκτενής και λεπτομερής αναφορά στην ερωτική δράση της Θεοδώρας.[6]
Για του λόγου το αληθές ο Προκόπιος
