Έλληνες ευεργέτες και κερδοσκόποι

 

Ναυσικά Αλειφέρη                                 

για την ΕΛΠ43, του ΕΑΠ,

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ

 Η σχέση ευεργετών ή/και κερδοσκόπων Έλληνων της Διασποράς με το ελληνικό κράτος τον 19ο αιώνα  

Δερτιλής Γ., ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1830-1920

 

Εισαγωγή

Οι Έλληνες της Διασποράς επί δύο αιώνες πριν την Επανάσταση του 1821 μακριά από την οθωμανική και την ενετική αυθαιρεσία κατάφεραν είτε ως πλοιοκτήτες είτε ως έμποροι να σωρεύσουν διεθνικό κεφάλαιο υψηλής κινητικότητας και ρευστότητας. Ισχυρά δίκτυα της ελληνικής επιχειρηματικότητας απλώνονταν σε όλη την υφήλιο με έδρα τις παροικίες που είχαν ιδρυθεί σε βάθος χρόνου –κυρίως στην Ευρώπη. (Δερτιλής 2013: 62) Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανίχνευση της συμβολής των Ελλήνων της Διασποράς μέσω δωρεών, εμβασμάτων, επιχειρηματικής δράσης στη συγκρότηση και στην πρόοδο της Ελλάδας κατά τον 19ο αιώνα.  

1.   Ευεργεσίες

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα, που καλύπτουν όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας, μορφωμένων Ελλήνων που μετά από επιτυχημένη σταδιοδρομία στην ξενιτιά γύρισαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους για να ιδρύσουν σχολή και να διδάξουν· για παράδειγμα ο Ευγένιος ο Αιτωλός, ο Κ.Θ. Δημαράς (επέστρεψε στα Άγραφα), ο Γρηγόριος Κωνσταντάς από τις Μηλιές του Πηλίου. Μετά το 1848, ο Σουλτάνος αναγκάστηκε από τους Δυτικούς συμμάχους του να εφαρμόσει με μεγαλύτερη συνέπεια τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που αφορούσαν τους αλλοεθνείς της αυτοκρατορίας του –ήταν το έναυσμα για την πνευματική εξόρμηση των αλύτρωτων Ελλήνων. Οι Έλληνες των αλύτρωτων πατρίδων έστρεψαν το ενδιαφέρον τους, όπως και παλαιότερα, στη γενέτειρά τους, το οποίο εκδηλώθηκε με υλικές και με πνευματικές παροχές: έχτιζαν σχολεία, ίδρυσαν φιλανθρωπικούς και φιλεκπαιδευτικούς συλλόγους. (Κυριακίδου-Νέστορος 2006:  52, 53, 56-57)

            Χιλιάδες Έλληνες ιδιαίτερα από την Πελοπόννησο μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1768-1774) εγκαταστάθηκαν στη νότια Ρωσία, ίδρυσαν πλούσιες παροικίες και ευεργέτησαν με πολλούς τρόπους την πατρίδα τους. Ήταν τόπος προέλευσης πολλών αγωνιστών του ’21 (όπως του Χατζηκώνστα, του Βαρβάκης), του Ιωάννη Καποδίστρια και των αδερφών Ζωσιμαδών, οι οποίοι χρηματοδοτούσαν έως το 1827 τις εκδόσεις του Αδαμάντιου Κοραή (την «Ελληνική Βιβλιοθήκη» την οποία αποτελούσαν 17 τόμοι και  τα «Πάρεργα» 9 τόμοι). Αρκετοί Έλληνες εμπορευόμενοι και γόνοι Φαναριωτών (όπως των Υψηλάντηδων, Καντακουζηνών, Μουρούζηδων κ.ά.) εγκαταστάθηκαν στην Οδησσό. Οι πάροικοί της απέκτησαν μεγάλες περιουσίες και συντηρούσαν το «Οδησσαϊκό Ελληνικό Τάγμα» με 300 πεζούς Έλληνες. Εκεί ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία (1814) της οποίας την επιχείρηση αποστολής εκπροσώπων στην Ελλάδα, προκειμένου να στρατολογηθούν άτομα που δεν είχαν ήδη δικτυωθεί, χρηματοδότησε η πλούσια οικογένεια τραπεζιτών Σέκερη. Στις αρχές του 19ου αιώνα παρουσιάζεται επίσης ανάπτυξη των οργανωμένων ελληνικών παροικιών στην Αίγυπτο με αποτέλεσμα να σχηματίσουν μεγάλες περιουσίες τραπεζίτες, έμποροι και σύμβουλοι του Μωχάμετ Άλι, όπως οι αδελφοί Τοσίτσα, ο Στουρνάρας, ο Ζιζίνιας κ.ά. Στο κάλεσμα της Φιλικής Εταιρείας ανταποκρίθηκαν οι Έλληνες της Αλεξάνδρειας στέλνοντας χρήματα και βοήθεια στην Ελλάδα για τον Αγώνα. Μυήθηκαν και έδρασαν μεταξύ πολλών άλλων ο Πατριάρχης Αλεξάνδρειας Θεόφιλος και ο Θεόδωρος Τοσίτσας. (Σιάμπος 2002: 141, 142· Brewer 2015: 324 347)

Κατά την περίοδο 1853-1873 πολλοί Έλληνες με επιχειρηματικές δραστηριότητες στο εξωτερικό έκαναν μεγάλες δωρεές, εκτός από τις πόλεις του εξωτερικού στις οποίες ήταν εγκατεστημένοι, στις ιδιαίτερες πατρίδες τους στην Ελλάδα για οικοδόμηση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και φιλανθρωπικών καταστημάτων, για παράδειγμα η χρηματοδότηση του εμπόρου Νικόλαου Στουρνάρη από την Οδησσό της ίδρυσης σχολείου στο Μέτσοβο. Έλληνες του εξωτερικού χρηματοδότησαν επίσης την οικοδόμηση

εορτασμοί 200 χρόνια μετά την ελληνική Επανάσταση του 1821

 

Προεδρική Φρουρά: Οι Εύζωνες κατά τον βηματισμό χτυπούν το τσαρούχι για να ακούνε οι Άγνωστοι νεκροί του Έθνους. Σήμερα κατά την αποχώρηση τους από το Μνημείο, η απόλυτη ησυχία που επικρατούσε, το χτύπημα ακουγόταν ως Σύνθημα, για την νέα αρχή του Ελληνισμού. https://www.tanea.gr/2021/03/25/greece/25i-martiou-ethniki-yperifaneia-kai-sygkinisi-gia-ta-200-xronia-apo-tin-enarksi-tis-epanastasis/

 

✈ ✈ ✈ ✈ ✈ ✈ ✈ ✈ ✈ ✈ ✈ ✈  Ο σμηναγός Δημήτρης Βολακάκης (αρχαιότερος της ομάδας «Ζευς» των F-16, από τη Μοίρα 343 στη Σούδα της 115 Πτέρυγας Μάχης): 

Από τους απόρθητους ελληνικούς ουρανούς, οι πιλότοι της Πολεμικής Αεροπορίας στέλνουμε μήνυμα περηφάνιας και σιγουριάς.

Πάνω από τα λευκά σύννεφα και πάνω από τις μπλε θάλασσες κάνουμε την γαλανόλευκη ασπίδα για κάθε γωνιά του τόπου.

Τιμούμε τα 200 χρόνια του 1821, αυτούς που ελευθέρωσαν την Πατρίδα

και όσους μετά τη μεγάλωσαν σε όλα, σε επικράτεια, σε Δημοκρατία και σε ευημερία, κρατάμε γερά τη σκυτάλη του εθνικού χρέους.

Φρουροί της ανεξαρτησίας και της ειρήνης.

Ψηλά τα βλέμματα και οι καρδιές.

 

ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ '21

Για να κατανοήσουμε τι -και γιατί- συμβαίνει  στην Ελλάδα του 2015

ας πιάσουμε την αρχή του νήματος του κουβαριού από το 1830.

Τότε που αρχίζει η Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας.

[…] Παρά τις προσπάθειές του, ο Καποδίστριας δεν θα μπορέσει τελικώς να εξασφαλίσει το εγγυημένο από τις Δυνάμεις [Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία] δάνειο. Αλλά μπόρεσε να προωθήσει αποφασιστικά την ιδέα. Στο Συνέδριο του Λονδίνου του 1830 οι Δυνάμεις θα δεχθούν να εγγυηθούν ένα μελλοντικό δάνειο του οποίου το ποσό καθορίστηκε έκτοτε στα 60.000.000. Ο Κυβερνήτης προώθησε κατόπιν ακόμη περισσότερο την διαπραγμάτευση. Αλλά δεν πρόλαβε να εξασφαλίσει οριστική συμφωνία πριν από τον θάνατό του.

Η αναρχία που ακολούθησε το μοιραίο εκείνο γεγονός ανάγκασε τις Δυνάμεις να καταβάλουν στον Όθωνα ότι δεν πρόλαβαν ή δεν θέλησαν να παράσχουν εγκαίρως στον Καποδίστρια. Γιατί η αναρχία απειλούσε την ειρήνη και την ισορροπία στην Ανατολή, την εύθραυστη ισορροπία που είχαν διαμορφώσει με κόπο οι Μεγάλοι της Ευρώπης.

[…] ο νέος μονάρχης της Ελλάδας και, κατά προέκταση, οι ελληνικές κυβερνήσεις ανέλαβαν τη ρητή υποχρέωση να διαθέτουν με απόλυτη προτεραιότητα τις κρατικές εισπράξεις για την πληρωμή του τοκοχρεολυσίου. Σε περίπτωση παράβασης αυτού του όρου, οι Εγγυήτριες είχαν το δικαίωμα να επιβάλουν διεθνή οικονομικό έλεγχο, δηλαδή να ελέγχουν τις τελωνειακές εισπράξεις του