Η "παγίδα" του Θουκυδίδη

Αποδομώντας την Παγίδα του Θουκυδίδη

Αθανάσιος Πλατιάς - Βασίλειος Τρίγκας

Αθήνα 2023

[...]

Η παραχάραξη του έργου του Θουκυδίδη έχει μακρά ιστορία. Υποστηρίζουμε ότι κανένα άλλο κλασικό κείμενο διεθνών σχέσεων ‒που μάλιστα έχει τραβήξει την προσοχή σημαντικών ηγετών όπως για παράδειγμα ο σημερινός Πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ και ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα‒ δεν έχει διαβαστεί τόσο μεροληπτικά και δεν έχει παρουσιαστεί τόσο επιλεκτικά και με τέτοια συχνότητα όσο η Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη. Το έργο του Θουκυδίδη, αν και μνημονεύεται εκτενώς, δυστυχώς δεν διαβάζεται προσεκτικά. […] Συχνά δε, ο  Θουκυδίδης γίνεται το εύκολο θύμα της επιβεβαιωτικής μεροληψίας ‒ της τάσης δηλαδή να εστιάζουμε σε κάτι μονόπλευρα και να αντλούμε πληροφορίες επιλεκτικά με τρόπο που απλά να επιβεβαιώνει τα επιχειρήματά μας. Δεν είναι λίγοι λοιπόν οι σύγχρονοι αναλυτές που έχουν συχνά απομονώσει επιλεκτικά αποσπάσματα του έργου του Θουκυδίδη για να τα ερμηνεύσουν μέσα από το πρίσμα των αναγκών της εποχής τους. (σελ. 22-23)

[…]

Ο Γκράχαμ Άλισον ανήκει σε αυτή την κατηγορία των αναλυτών που έχουν χρησιμοποιήσει επιλεκτικά και έχουν παρερμηνεύσει το έργο του αρχαίου ιστορικού οδηγώντας τους αναγνώστες τους, μεταξύ αυτών και πολιτικών που κατέχουν θέσεις ευθύνης, σε λανθασμένους και επικίνδυνους παραλληλισμούς μεταξύ του Πελοποννησιακού Πολέμου και των σύγχρονων σινο-αμερικανικών σχέσεων. Σύμφωνα με τον Άλισον, η «παγίδα» του Θουκυδίδη καθιστά τον πόλεμο μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ εξαιρετικά πιθανό όχι γιατί οι δύο αντίπαλοι τον επιζητούν συνειδητά αλλά επειδή αναπτύσσεται μεταξύ τους μια ανεξέλεγκτη δυναμική που οδηγεί στην «απώλεια του ελέγχου», εν συνεχεία στην «ακούσια κλιμάκωση» και τελικά στην τραγική πολεμική σύγκρουση. (σ. 24)

[…]

Η ακούσια κλιμάκωση βρίσκεται το επίκεντρο της «παγίδας του Θουκυδίδη» του Γκράχαμ Άλισον. Ο υποτιθέμενος αιτιολογικός μηχανισμός είναι εύκολα κατανοητός: αμφότερες οι πλευρές επιθυμούν να αποφύγουν τον πόλεμο αλλά κατά τραγικό τρόπο αδυνατούν να το κάνουν. Καθώς η πρωτοκαθεδρία του συστήματος αλλάζει με την ισχύ να μετατοπίζεται από τον κυρίαρχο ηγεμόνα στον αναδυόμενο ηγεμόνα, ο πόλεμος ξεσπά αναπόφευκτα παρόλο που τα αντίπαλα κράτη λαμβάνουν όλες τις προφυλάξεις για τον αποτρέψουν. Η βάση αυτή της απόλυτα δομικής ερμηνείας, σύμφωνα με τον Άλισον, εντοπίζεται στην παράγραφο 23 του πρώτου βιβλίου της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου η οποία αναφέρει: «Η πραγματική, βέβαια, αλλά ανομολόγητη αιτία ήταν, καθώς νομίζω, το ότι η μεγάλη ανάπτυξη της Αθήνας φόβισε τους Λακεδαιμονίους και τους ανάγκασε να πολεμήσουν».* Ωστόσο, στη μετάφραση στην οποία παραπέμπει ο Άλισον, αυτή του Crawley, το εν λόγω πασίγνωστο απόσπασμα έχει αποδοθεί ανακριβώς ως, «η άνοδος της Αθήνας και ο φόβος που αυτή προκάλεσε στη Σπάρτη κατέστησαν αυτόν τον πόλεμο αναπόφευκτο». Η μετάφραση αυτή οδηγεί συνεπώς σε παρερμηνείες. Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφερθεί ότι η πρώτη αγγλική μετάφραση της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου από τον πολιτικό φιλόσοφο Τόμας Χομπς, το 1634, βρίσκεται πολύ εγγύτερα στο αρχαίο κείμενο αποδίδοντας την αρχαία λέξη «αναγκάσαι» με τον όρο «necessity», αντί για τον όρο «inevitability» (αναπόφευκτο) που χρησιμοποίησε ο μεταφραστής που επέλεξε ο Άλισον. Το αναπόφευκτο παραπέμπει σε μηχανιστικά και ντετερμινιστικά αποτελέσματα, όπου ο ανθρώπινος παράγοντας (human agency) δεν έχει ουδεμία παρεμβολή και οι ηγέτες αποτελούν τραγικές φιγούρες ανίκανες να αλλάξουν τη ροή των γεγονότων. Αντιθέτως η λέξη «ανάγκη» παραπέμπει σε δράση αλλά αυτό από μόνο του δεν καθορίζει αυτόματα το είδος της δράσης. Έτσι προκύπτει η σημασία της στρατηγικής επιλογής. (σ. 37, 38)

[…]

Η δική μας ερμηνεία διαφέρει ριζικά από αυτή του Άλισον και όσων άλλων αναλυτών κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος με την ερμηνεία του. Υποστηρίζουμε ότι ο Πελοποννησιακός Πόλεμος δεν ήταν αποτέλεσμα απρόσωπων συστημικών πιέσεων, ακούσιων επιλογών και «υπνοβασίας». Αντίθετα, θεωρούμε ότι ήταν συνέπεια προσεκτικά μελετημένων αποφάσεων οι οποίες ελήφθησαν από τις ηγεσίες των μεγάλων δυνάμεων της εποχής που είχαν αντικρουόμενους πολιτικούς στόχους. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο πάντα των περιορισμών που θέτει το διεθνές σύστημα στη συμπεριφορά των κρατών, ο Θουκυδίδης δίνει πρωτεύοντα ρόλο στην ηγεσία και στις στρατηγικές επιλογές αυτών των ηγετών. Αυτό επιτρέπει στον Θουκυδίδη να χρησιμοποιήσει το έργο του για να διδάξει την τέχνη της πολιτικής ‒σε όσους αναγνώστες κάνουν τον κόπο να τον διαβάσουν προσεκτικά‒ και να αναδείξει μέσα από την Ιστορία του τη σωφροσύνη ως τη σπουδαιότερη πολιτική αρετή: τη στρατηγική πυξίδα που πρέπει να διέπει τον προσανατολισμό των ηγετών. (σ. 26)

[…]

Παρότι ο Θουκυδίδης θεωρείται ως ο πρώτος στοχαστής που με το έργο του ανέδειξε τη σημασία του διεθνούς συστήματος στις διακρατικές σχέσεις, η θεωρία του αναφορικά με τα αίτια των πολέμων και την ηγεμονική μετάβαση (hegemonic transition) είναι σύνθετη και πολυπαραγοντική παρά αμιγώς συστημική. Ο Αθηναίος ιστορικός, λοιπόν, δεν είναι όπως τον παρουσιάζει ο Άλισον. Δεν είναι, δηλαδή, ένας τυπικός δομικός ντετερμινιστής που εστιάζει μονοδιάστατα στην ανάλυση του διεθνούς συστήματος. Είναι ένας σύνθετος ρεαλιστής (complex realist) που εξετάζει και τα τρία επίπεδα ανάλυσης των διακρατικών σχέσεων δηλαδή, το διεθνές σύστημα, τις εσωτερικές δομές μιας πολιτείας, και την ηγεσία της. Αντιλαμβάνεται έτσι ότι η μορφή του πολιτεύματος, η ιστορική εμπειρία, η πολιτική κουλτούρα και η εσωτερική πολιτική αποτελούν σημαντικές μεταβλητές που αλληλεπιδρούν δυναμικά με τη δομή του διεθνούς συστήματος, οδηγώντας εν τέλει σε στρατηγικές επιλογές μέσω κρίσιμων αποφάσεων από την πολιτική ηγεσία. (σ. 26)

 

την Πέμπτη-ημέρα Δία, πραγματοποιήθηκε ο πρώτος ιδιωτικός διαστημικός περίπατος...

 ...  από δύο μη επαγγελματίες αστροναύτες, στις 12 Σεπτεμβρίου 2024.

πηγή φωτό: Polaris

https://www.naftemporiki.gr

Ένα επικίνδυνο εγχείρημα, που μεταδόθηκε ζωντανά και προβλήθηκε από περισσότερα από 2 εκατομμύρια άτομα.

Αυτή η έξοδος, που έγινε λίγο πριν τις 14:00 (ώρα Ελλάδας), πραγματοποιήθηκε από τον δισεκατομμυριούχο, Jared Isaacman, 41 ετών. Μετά την επιστροφή στην κάψουλα, η υπάλληλος του SpaceX Sarah Gillis βγήκε επίσης στο διάστημα όπου έκανε επίσης κινήσεις για να δοκιμάσει τις νέες στολές του SpaceX. Στη συνέχεια επέστρεψε με τη σειρά της μέσα στο σκάφος για να προετοιμαστεί για το κλείσιμο της καταπακτής.

Baraye Azadi Για Ελευθερία For Freedom

 

 

Σερβίν Χατζιπούρ  φωτό: Wikipedia

 

 

 

 

 

                           

 

 

 

 

 

 

Ο Ιρανός καλλιτέχνης (γεν. 27/03/1997) στις 29 Σεπτεμβρίου 2022 δημοσίευσε το τραγούδι με τίτλο ''Baraye Azadi'' . Πρόκειται για κραυγή, διαμαρτυρία, συμπαράσταση στις γυναίκες αλλά και στους άντρες που μαζικά συμμετέχουν στην "Εξέγερση της μαντίλας" με αφορμή τη θανάτωση της Ιρανής Μαχσά Αμινί. Ο Shervin Hajiadhapour, την επόμενη μέρα της δημοσίευσης του τραγουδιού του συνελήφθη από τις δυνάμεις ασφαλείας του Ιράν και απελευθερώθηκε στις 04 Οκτωβρίου.

ΓΙΑ τους ανθρώπους (σε παγκόσμιο επίπεδο και όχι μόνο στο Ιράν) που ζητούν, λαχταρούν ελευθερία και δικαίωμα στη ζωή. Αγαθά που στερούνται εξαιτίας της αναλγησίας, της απανθρωπιάς, της ματαιοδοξίας των (κάθε είδους, μικρών ή μεγάλων) εξουσιαστών.

For Freedom

For dancing in the alleys
For terror when kissing
For my sister, your sister, our sisters
For changing rusted minds
For the shame of poverty
For the regret of living and ordinary life
For the dumpster diving children and their wishes
For this dictatorial economy
For this polluted air

For Valiasr and its worn out trees

Έλληνες ευεργέτες και κερδοσκόποι, Ελληνισμός της Διασποράς, ΕΛΠ 43

 

Ναυσικά Αλειφέρη                                 

για την ΕΛΠ43, του ΕΑΠ,

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ

 Η σχέση ευεργετών ή/και κερδοσκόπων Έλληνων της Διασποράς με το ελληνικό κράτος τον 19ο αιώνα  

Δερτιλής Γ., ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1830-1920

 

Εισαγωγή

Οι Έλληνες της Διασποράς επί δύο αιώνες πριν την Επανάσταση του 1821 μακριά από την οθωμανική και την ενετική αυθαιρεσία κατάφεραν είτε ως πλοιοκτήτες είτε ως έμποροι να σωρεύσουν διεθνικό κεφάλαιο υψηλής κινητικότητας και ρευστότητας. Ισχυρά δίκτυα της ελληνικής επιχειρηματικότητας απλώνονταν σε όλη την υφήλιο με έδρα τις παροικίες που είχαν ιδρυθεί σε βάθος χρόνου –κυρίως στην Ευρώπη. (Δερτιλής 2013: 62) Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανίχνευση της συμβολής των Ελλήνων της Διασποράς μέσω δωρεών, εμβασμάτων, επιχειρηματικής δράσης στη συγκρότηση και στην πρόοδο της Ελλάδας κατά τον 19ο αιώνα.  

1.   Ευεργεσίες

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα, που καλύπτουν όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας, μορφωμένων Ελλήνων που μετά από επιτυχημένη σταδιοδρομία στην ξενιτιά γύρισαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους για να ιδρύσουν σχολή και να διδάξουν· για παράδειγμα ο Ευγένιος ο Αιτωλός, ο Κ.Θ. Δημαράς (επέστρεψε στα Άγραφα), ο Γρηγόριος Κωνσταντάς από τις Μηλιές του Πηλίου. Μετά το 1848, ο Σουλτάνος αναγκάστηκε από τους Δυτικούς συμμάχους του να εφαρμόσει με μεγαλύτερη συνέπεια τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που αφορούσαν τους αλλοεθνείς της αυτοκρατορίας του –ήταν το έναυσμα για την πνευματική εξόρμηση των αλύτρωτων Ελλήνων. Οι Έλληνες των αλύτρωτων πατρίδων έστρεψαν το ενδιαφέρον τους, όπως και παλαιότερα, στη γενέτειρά τους, το οποίο εκδηλώθηκε με υλικές και με πνευματικές παροχές: έχτιζαν σχολεία, ίδρυσαν φιλανθρωπικούς και φιλεκπαιδευτικούς συλλόγους. (Κυριακίδου-Νέστορος 2006:  52, 53, 56-57)

            Χιλιάδες Έλληνες ιδιαίτερα από την Πελοπόννησο μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1768-1774) εγκαταστάθηκαν στη νότια Ρωσία, ίδρυσαν πλούσιες παροικίες και ευεργέτησαν με πολλούς τρόπους την πατρίδα τους. Ήταν τόπος προέλευσης πολλών αγωνιστών του ’21 (όπως του Χατζηκώνστα, του Βαρβάκης), του Ιωάννη Καποδίστρια και των αδερφών Ζωσιμαδών, οι οποίοι χρηματοδοτούσαν έως το 1827 τις εκδόσεις του Αδαμάντιου Κοραή (την «Ελληνική Βιβλιοθήκη» την οποία αποτελούσαν 17 τόμοι και  τα «Πάρεργα» 9 τόμοι). Αρκετοί Έλληνες εμπορευόμενοι και γόνοι Φαναριωτών (όπως των Υψηλάντηδων, Καντακουζηνών, Μουρούζηδων κ.ά.) εγκαταστάθηκαν στην Οδησσό. Οι πάροικοί της απέκτησαν μεγάλες περιουσίες και συντηρούσαν το «Οδησσαϊκό Ελληνικό Τάγμα» με 300 πεζούς Έλληνες. Εκεί ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία (1814) της οποίας την επιχείρηση αποστολής εκπροσώπων στην Ελλάδα, προκειμένου να στρατολογηθούν άτομα που δεν είχαν ήδη δικτυωθεί, χρηματοδότησε η πλούσια οικογένεια τραπεζιτών Σέκερη. Στις αρχές του 19ου αιώνα παρουσιάζεται επίσης ανάπτυξη των οργανωμένων ελληνικών παροικιών στην Αίγυπτο με αποτέλεσμα να σχηματίσουν μεγάλες περιουσίες τραπεζίτες, έμποροι και σύμβουλοι του Μωχάμετ Άλι, όπως οι αδελφοί Τοσίτσα, ο Στουρνάρας, ο Ζιζίνιας κ.ά. Στο κάλεσμα της Φιλικής Εταιρείας ανταποκρίθηκαν οι Έλληνες της Αλεξάνδρειας στέλνοντας χρήματα και βοήθεια στην Ελλάδα για τον Αγώνα. Μυήθηκαν και έδρασαν μεταξύ πολλών άλλων ο Πατριάρχης Αλεξάνδρειας Θεόφιλος και ο Θεόδωρος Τοσίτσας. (Σιάμπος 2002: 141, 142· Brewer 2015: 324 347)

Κατά την περίοδο 1853-1873 πολλοί Έλληνες με επιχειρηματικές δραστηριότητες στο εξωτερικό έκαναν μεγάλες δωρεές, εκτός από τις πόλεις του εξωτερικού στις οποίες ήταν εγκατεστημένοι, στις ιδιαίτερες πατρίδες τους στην Ελλάδα για οικοδόμηση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και φιλανθρωπικών καταστημάτων, για παράδειγμα η χρηματοδότηση του εμπόρου Νικόλαου Στουρνάρη από την Οδησσό της ίδρυσης σχολείου στο Μέτσοβο. Έλληνες του εξωτερικού χρηματοδότησαν επίσης την οικοδόμηση

Δηλώσεις για ενεργειακή αυτάρκεια, 2022

photo: politisonline.com

H τελευταία παράγραφος της εξαγγελίας  (16/3/2022) του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη  –για το πακέτο μέτρων στήριξης των νοικοκυριών, λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία– αναφέρεται στην αυτάρκεια:

Διεκδικούμε την ενεργειακή μας αυτάρκεια. Αυτό σημαίνει επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές, ξεπερνώντας κάθε γραφειοκρατικό εμπόδιο. Ανάπτυξη ηλεκτρικών διασυνδέσεων με κράτη, όπως η Αίγυπτος. Μετατροπή της πατρίδας μας σε πύλη εισόδου υγροποιημένου φυσικού αερίου. Προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και αντικατάστασης των παλαιών συσκευών», είπε, προσθέτοντας: «και ασφαλώς, αξιοποίηση των εθνικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου με οικονομικό ενδιαφέρον. Για το θέμα αυτό θα υπάρξουν σύντομα και νέες ανακοινώσεις.

...........................................................

 Πηγή: defence-point.gr

 του Ζαχαρία Μίχα,  Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας-ΙΑΑΑ/ISDA

Αυτό το πρωθυπουργικό διάγγελμα ήταν διαφορετικό από τα άλλα. Με αφορμή τη σφοδρή κρίση που πλήττει σκληρά μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, και ενώ το ενδιαφέρον ήταν στραμμένο στις εξαγγελίες ενίσχυσης των πιο ευάλωτων εκ των συμπολιτών μας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προέβη σε μια ιστορική ανακοίνωση. Μετά από δεκαετίες παλινωδιών, οι συνθήκες οδηγούν την ελληνική κυβέρνηση να διακηρύξει επίσημα την πρόθεση αξιοποίησης ελληνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Η στροφή Μητσοτάκη έχει κολοσσιαία σημασία.

Η σημασία της εξαγγελίας είναι χωρίς υπερβολή κολοσσιαία. Σε μια εποχή που το φυσικό αέριο αναδεικνύεται στο πιο πολύτιμο και περιζήτητο παγκοσμίως αγαθό, η Ελλάδα παίρνει την απόφαση να αντιμετωπίσει δραστικά το ενεργειακό της πρόβλημα. Ταυτόχρονα, στέλνει επιτέλους το ξεκάθαρο πολιτικό σήμα που περίμεναν οι επικεφαλής των ενεργειακών κολοσσών που δραστηριοποιούνται στη Μεσόγειο. Είναι προϋπόθεση η πολιτική βούληση για να ασχοληθούν οι εταιρείες απερίσπαστες με περαιτέρω έρευνες και γεωτρήσεις.

Το ενδιαφέρον τους προέρχεται από τις έρευνες που έχουν ήδη πραγματοποιήσει κορυφαίοι στον τομέα οργανισμοί, προερχόμενοι κυρίως από τη Γαλλία και τη Νορβηγία. Πολλοί υποστηρίζουν ότι εάν η Ελλάδα είχε επιδείξει διαφορετικά αντανακλαστικά, η χώρα θα είχε αποφύγει τις περιπέτειες των Μνημονίων…

Η σημασία του πρωθυπουργικού μηνύματος δεν έχει γίνει επαρκώς αντιληπτή. Επηρεάζει όμως, κατά κυριολεξία, τη γεωστρατηγική σημασία της Ελλάδας και αυτό θα διαπιστωθεί σύντομα. Η απόφαση αυτή –πέραν της σημασίας που έχει η γεωγραφική θέση της Ελλάδας για τη Δύση– μεγιστοποιεί και την αξία της χώρας μας για την ενεργειακή ασφάλεια της Γηραιάς Ηπείρου. Αυτή η πραγματικότητα ενισχύει θεαματικά τη μη στρατιωτική ελληνική αποτρεπτική αξιοπιστία, καθώς «παντρεύει» ζωτικά συμφέροντα των εταίρων και συμμάχων της με τα αντίστοιχα ελληνικά.

 

 

Exxon Mobil και Total

Η πρωθυπουργική εξαγγελία έρχεται να ενισχύσει θεαματικά τον δεσμό της Ελλάδας με τους δυο πυλώνες επί των οποίων στηρίζεται η ελληνική ασφάλεια: Τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, από τις οποίες προέρχονται αντίστοιχα οι ενεργειακοί κολοσσοί Exxon Mobil και Total. Ας μη λησμονούμε και τον ρόλο τους στα κοιτάσματα της κυπριακής ΑΟΖ που αμφισβητεί η Τουρκία. Ο στρατιωτικός καταναγκασμός που επιχείρησε η Άγκυρα απέναντι σε μια αδύναμη στρατιωτικά χώρα, προσέκρουσε επί του πανίσχυρου τείχους που συνιστούν τα παγκόσμια ενεργειακά συμφέροντα της Δύσης. Ο κύκλος εργασιών τέτοιων εταιριών ξεπερνά συχνά τα ΑΕΠ χωρών της υφηλίου…

Οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες αποτελούν δικαίωση για όσους επέμεναν να υποστηρίζουν επί δεκαετίες ότι στις ελληνικές θάλασσες κρύβεται σημαντικότατος πλούτος. Με τα σημερινά δεδομένα,

εορτασμοί 200 χρόνια μετά την ελληνική Επανάσταση του 1821

 

Προεδρική Φρουρά: Οι Εύζωνες κατά τον βηματισμό χτυπούν το τσαρούχι για να ακούνε οι Άγνωστοι νεκροί του Έθνους. Σήμερα κατά την αποχώρηση τους από το Μνημείο, η απόλυτη ησυχία που επικρατούσε, το χτύπημα ακουγόταν ως Σύνθημα, για την νέα αρχή του Ελληνισμού. https://www.tanea.gr/2021/03/25/greece/25i-martiou-ethniki-yperifaneia-kai-sygkinisi-gia-ta-200-xronia-apo-tin-enarksi-tis-epanastasis/

 

✈ ✈ ✈ ✈ ✈ ✈ ✈  Ο σμηναγός Δημήτρης Βολακάκης (αρχαιότερος της ομάδας «Ζευς» των F-16, από τη Μοίρα 343 στη Σούδα της 115 Πτέρυγας Μάχης): 

Από τους απόρθητους ελληνικούς ουρανούς, οι πιλότοι της Πολεμικής Αεροπορίας στέλνουμε μήνυμα περηφάνιας και σιγουριάς.

Πάνω από τα λευκά σύννεφα και πάνω από τις μπλε θάλασσες κάνουμε την γαλανόλευκη ασπίδα για κάθε γωνιά του τόπου.

Τιμούμε τα 200 χρόνια του 1821, αυτούς που ελευθέρωσαν την Πατρίδα

και όσους μετά τη μεγάλωσαν σε όλα, σε επικράτεια, σε Δημοκρατία και σε ευημερία, κρατάμε γερά τη σκυτάλη του εθνικού χρέους.

Φρουροί της ανεξαρτησίας και της ειρήνης.

Ψηλά τα βλέμματα και οι καρδιές.

 

Ελληνικός αποικισμός, Ελληνισμός της διασποράς, ΕΛΠ 43

Βαθμός   9,5

φοιτητική εργασία της Ναυσικάς Αλειφέρη                                 

για την ΕΛΠ43, του ΕΑΠ,

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ

   ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020

 

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ
 

Εισαγωγή
Η ραγδαία εξάπλωση των Ελλήνων στη Μεσόγειο παρατηρείται στην Αρχαϊκή εποχή (ο λεγόμενος Β΄ Αποικισμός από τα μέσα του 8ου αιώνα έως και καθ’ όλη τη διάρκεια του 7ου) και συνεχίζεται στην Κλασική εποχή με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η μορφή των αποικιών και οι παράγοντες ¬που οδήγησαν στην υπερεξάπλωση των Ελλήνων θα αναφερθούν στο πρώτο κεφάλαιο. Την ίδρυση Ελληνικών παροικιών κατά την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, που είναι διαφορετική κατηγορία, πραγματεύεται το δεύτερο κεφάλαιο. 

1.      Ίδρυση αποικιών
Αρχαϊκή περίοδος
Ο αποικισμός (από το ρήμα αποικίζω που σημαίνει φεύγω μακριά από τον οίκο) δήλωνε τη μετακίνηση και τη μόνιμη εγκατάσταση ατόμων σε άλλους τόπους μακριά από κάποια μητρόπολη του ελλαδικού χώρου, η οποία υποστήριζε την εκστρατεία.  Η μητρόπολη  επέλεγε περιοχή ή πόλη –με κλιματολογικές συνθήκες ίδιες με αυτές της μητρόπολης ώστε να μπορούν οι άποικοι να εφαρμόσουν τις γεωργικές τεχνικές καλλιέργειας– είτε ακατοίκητη (π.χ. κοντά στον ποταμό Σύβαρις ή στη λίμνη Κυρήνη) είτε κατοικημένη. Στη δεύτερη περίπτωση προηγούνταν συνεννοήσεις αποίκων και ντόπιων, για παράδειγμα Ρόδιοι και Κνίδιοι συμμάχησαν στη βόρεια Σικελία για να αντιμετωπίσουν τις επιδρομές των Ετρούσκων, γίνονταν επιγαμίες (στη Μασσαλία ο σεγοβρίγιος βασιλιάς συμφώνησε για τον γάμο της κόρης του με τον αρχηγό της αποστολής της Φώκαιας), δωρεάν γαιών ή προνομίων στην περίπτωση του Άμασι στην Αίγυπτο• έτσι οι σχέσεις αποίκων και γηγενών ήταν ειρηνικές όπως μαρτυρούν οι ταφές σε κοινό νεκροταφείο στη Σικελία. Αν υπήρχε αντίσταση από τους γηγενείς, όπως στις Συρακούσες, στον Τάραντα, στη Κυρήνη της Λιβύης διεξαγόταν πόλεμος. Οι άποικοι τούς καταστούσαν δούλους για παράδειγμα τους Κυλλίριους στις Συρακούσες όπως μαρτυρούν τα ελληνικά στατιωτικά φυλάκια ή τους εξόντωναν όπως συνέβη στην Κολχίδα. Το Μαντείο των Δελφών υποδείκνυε ή επιδοκίμαζε την περιοχή που είχε επιλέξει η μητρόπολη, από την οποία οι άποικοι λάμβαναν τη φλόγα για να ανάψουν την εστία του πρυτανείου στην ιδρυθείσα πόλη. Ο καθαγιασμός της αποικίας και η συμμετοχή αντιπροσώπων της αποικίας με τιμητικές θέσεις στις μεγάλες μητροπολιτικές εορτές μαρτυρούν τους δεσμούς θρησκευτικού χαρακτήρα μητρόπολης-αποικίας. Αν δεν συμπληρωνόταν ο απαιτούμενος αριθμός αξιόμαχων ανδρών (200-1.000)[1] καλούνταν πολιτικοί εξόριστοι ή συμμετείχαν άλλες πόλεις και τοποθετούνταν 2 οικιστές (όπως στη Ζάγκλη το 730 π.Χ.). Η Εκκλησία του Δήμου της μητρόπολης διόριζε τον αρχηγό της αποστολής, τον οικιστή που ανήκε στην αριστοκρατική τάξη είτε ήταν ολυμπιονίκης. Ήταν ηγέτης του στρατού αλλά και διαχειριστής της ομαλής συνύπαρξης αποίκων και γηγενών. Αναλάμβανε την ίδρυση, την οργάνωση, την τείχιση της πόλης, τον καθορισμό λατρευτικών και δημόσιων χώρων, τη διανομή γαιών[2] και οικιών, τη θέσπιση νόμων που συχνά ήταν ίδιοι με αυτούς της μητρόπολης. Η ταφή του οικιστή γινόταν στην αγορά της πόλης και καθιερωνόταν ετήσια γιορτή στη μνήμη του. Οι ιδρυθείσες πόλεις διατηρούσαν, όπως μαρτυρούν οι αρχαιολογικές ανασκαφές και τα αρχαία συγγράμματα, δεσμούς με τη μητρόπολη ωστόσο δεν ήταν προεκτάσεις της• επεδίωκαν την αυτονομία, την αυτάρκεια, την ελευθερία –προϋποθέσεις για την ύπαρξη της πόλης-κράτους. Αναπτυσσόταν πολιτική σχέση μεταξύ τους για παράδειγμα οι Κορίνθιοι αξιωματούχοι συμμετείχαν στη Λευκάδα και στην Ποτιδαία• συνεργάζονταν για την ίδρυση νέας αποικίας, (λ.χ. Κορίνθιοι και Κερκυραίοι ίδρυσαν την Απολλωνία στην Ιλλυρία) και σε περίπτωση πολέμου η αποικία έστελνε πλοία και οπλίτες για να βοηθήσει τη μητρόπολη. Εμφανίζονται όπως και διαφοροποιήσεις καθώς οι φυγάδες ή εξόριστοι, όπως οι Παρθενίες στον Τάραντα από τη Σπάρτη, άποικοι θέσπιζαν διαφορετικούς νόμους. Αλλά και πολεμικές συγκρούσεις ανάμεσα στην αποικία και στη μητρόπολη (π.χ. Κέρκυρα και Κόρινθος). (Ζυμή, Ε., 2002, σσ. 72, 77-80, 86• Μosse, G., 2012,  σσ. 169, 172, 178, 180• Μαστραπάς, Α., 2002, σσ. 84, 90• Ράμμου-Χαψιάδη, Α., 2012, σσ. 78-80)
        Από τα μέσα του 8ου αιώνα Έλληνες από την ηπειρωτική χώρα  αλλά και από την Εύβοια (οι Ευβοείς εγκαταστάθηκαν το 775 στις Πιθηκούσες, όπου βρέθηκαν εργαστήρια επεξεργασίας μεταλλευμάτων σιδήρου) μετακινήθηκαν προς τη νότια Ιταλία και τη Σικελία. Από τον β τέταρτο του 7ου αιώνα άποικοι από τα νησιά του Αιγαίου και τη Μικρά Ασία εξακτινώθηκαν από τις Στήλες του Ηρακλέως μέχρι τον Καύκασο. Βόρεια, στο βόρειο Αιγαίο που διέθετε ορυχεία χρυσού, χαλκού, σιδήρου και ξυλεία, χρήσιμα υλικά για την κατασκευή όπλων, εργαλείων, πλοίων, οι Κυκλαδίτες, οι Αιολείς, οι Ίωνες που δημιούργησαν νέες αποικίες (όπως η Θάσος) ή ενισχύθηκαν προγενέστερες στα παράλια της Μακεδονίας, κ.ά.  Νότια, οι Θηραίοι, αντιμετώπισαν την έλλειψη σιτοδείας λόγω ξηρασίας στον τόπο τους, ιδρύοντας την Κυρήνη στην εύφορη με αμπελώνες και βοσκοτόπια Κυρηναϊκή περιοχή στα παράλια της Λιβύης, αντιμετωπίζοντας. Ανατολικά, στον Ελλήσποντο και στον Εύξεινο Πόντο αποικιακή δραστηριότητα ανέπτυξαν οι Μεγαρείς (Βυζάντιον, Ηράκλεια του Πόντου), οι Μιλήσιοι (Σινώπη) αλλά και οι Χιώτες, οι Εφέσιοι, κ.ά. Δυτικά, αποικίες ίδρυσαν στην ανατολική πλευρά της Σικελίας οι Χαλκιδείς, Κορίνθιοι, Μεγαρίτες, ενώ στο δεύτερο αποικιακό κύμα τον 7ο αιώνα η Κρήτη και η Ρόδος ίδρυσαν τη Γέλα, οι Μεσσήνιοι το Μεταπόντιο, αλλά εμφανίζεται και δευτερογενής αποικισμός (π.χ. η Ιμέρα από τη Ζάγκλη). Οι Φωκαείς από την Ιωνία[3] ίδρυσαν αποικίες στη Γαλατία και στην Ιβηρική Χερσόνησο που είχαν μεταλλεύματα, τη Μασσαλία και το Εμπόριο αντίστοιχα, και ανέπτυξαν εμπορικές συναλλαγές με την Ταρτησσό. Τα κίνητρα του αποικισμού εντοπίζονται στην κρίση που είχε εκδηλωθεί από τον 9ο αιώνα λόγω της δημογραφικής αύξησης και της έλλειψης εύφορων γαιών (στενοχωρία). Το δημογραφικό πρόβλημα τακτοποιήθηκε μέσω της εκμετάλλευσης καλλιεργήσιμων εδαφών και της προμήθειας πρώτων υλών (όπως σιτηρά από τις Συρακούσες, από τον Τάραντα σιτηρά και αλιεύματα). Με την απομάκρυνση δυσαρεστημένων ευγενών που ζητούσαν προνόμια στην εξουσία ή/και ακτημόνων χρεωμένων αγροτών αποφεύχθηκαν οι εσωτερικές αναταραχές και έτσι αντιμετωπίστηκε το πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα. Κίνητρο ήταν και το οικονομικό κέρδος από την εξαγωγή ελληνικών αγαθών (όπως καλής ποιότητας κεραμικά, ενδύματα, είδη καλλωπισμού, κ.ά.). Στο εμπορικό δίκτυο που αναπτυσσόταν στη Μεσόγειο εντάσσεται και η ίδρυση εμπορίων (εμπορικών σταθμών) που είχαν ιδρυθεί για να εξυπηρετούν περαστικούς ταξιδιώτες (π.χ. η Αίγινα ίδρυσε τις Κυδωνίες στην Κρήτη). Η αποικιακή εξάπλωση έφερε μεγάλες αλλαγές στον κόσμο της Μεσογείου,  με συνέπειες στον οικονομικό τομέα με την ανάπτυξη του εμπορίου, της ναυτιλίας, τη βελτίωση των μεθόδων κατεργασίας μετάλλων, την εργασιακή εξειδίκευση, την αύξηση της παραγωγής όπως μαρτυρούν οι αγγειογραφικές παραστάσεις του 6ου αιώνα.  Στον κοινωνικό τομέα οι συνέπειες έγιναν εμφανείς δύο αιώνες αργότερα όταν οι πολίτες διεκδικούσαν μερίδιο στην εξουσία αλλά και στα καλλιεργήσιμα εδάφη σύμφωνα με το πρότυπο των αποικιών.  Συνέβαλε στη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού αφού λαοί που δεν διέθεταν γραφή, γλώσσα υιοθέτησαν το ελληνικό αλφάβητο, τους μύθους, τις κοινωνικές πρακτικές και τις τέχνες. (Mosse, G., 2012, σσ. 175, 180, 181• Ζυμή, Ε., 2002, σσ. 76, 80, 81, 84• Μαστραπάς, Α., 2002, σσ. 90-93)  

Κλασικοί χρόνοι

μία Μάγδα (Φύσσα) και μία Μαρία (Λεπενιώτη)...

...πρωταγωνίστριες σε δράμα, που δικαίως αποκτά τον χαρακτηρισμό «ιστορικό» αφού

θα επηρεάσει ποικιλοτρόπως τον ελληνικό βίο.

 

Ο πατέρας του δολοφονημένου από ρατσιστές 27χρονου Πακιστανού Σαχζάτ Λουκμάν

7 Οκτωβρίου 2020.  Το πολιτικό κόμμα Χρυσή Αυγή (εκλεγμένο να μην το ξεχνάμε) καταδικάστηκε, για τις εγκληματικές του ενέργειες που στόχο είχαν να πλήξουν το δημοκρατικό πολίτευμα -όχι ο φασισμός, όχι η νοσηρή ιδεοληψία περί φυλετικής ανωτερότητας.

 

Ας προσεγγίσουμε την κατάσταση από διαφορετική γωνία μακριά από τσιτάτα, σπέκουλα, χιλιοδοσμένους όρκους για την προστασία της ακριβής δημοκρατίας.

Βομβαρδιζόμαστε με 'άψογες' γυναίκες  που περιφέρουν την αγένειά τους, τον δήθεν δυναμισμό τους, που αλλάζουν το πρόσωπό τους (μήπως, στα αλήθεια, το μισούν;) με χειρουργικές επεμβάσεις, με μακιγιάζ, με ψηφιακά φίλτρα (πιο ασφαλής τρόπος) προκειμένου  να αποσπάσουν εφήμερο θαυμασμό. Έρχονται, λοιπόν, μία Μάγδα και μία Μαρία και ανατρέπουν τα standards. Η αυθεντικότητα μεταλλάσσεται σε φαντασιακό σύμβολο, που τείνει να εξαφανιστεί.

📌Η Μάγδα-μάνα με την παρουσία της στο δικαστήριο καθ’ όλη τη διάρκεια της πολύχρονης δίκης, ως άλλη Ερινύα, εξέφραζε όχι μόνο τον δικό της πόνο για τον χαμό του

Προφορικός λόγος και Ιστορία

  

 

 

Ο προφορικός λόγος εκφράζεται βιαστικά, είναι σύντομος, περιεκτικός  και ελλειπτικός  για αυτό  κάποιες φορές εμφανίζεται σύγχυση εννοιών. Έτσι, η σύντομη έκφραση «ιστορικός» (στην οποία, μάλιστα παρουσιάζεται το γλωσσικό φαινόμενο της ουσιαστικοποίησης επιθέτου) δεν λέει κάτι.

 

-Ιστορία είναι  η επιστήμη που καταγράφει, μελετά γεγονότα των μελών της ανθρωπότητας αλλά και συλλογικές τάσεις πάντα σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον.

-ιστορία είναι η αφήγηση γεγονότος ή μύθου.

-καθηγητής της Ιστορίας είναι αυτός που διδάσκει ή/και μελετά Ιστορία.

ο Θουκυδίδης του 5ου αιώνα

Θουκυδίδης

Ο Θουκυδίδης (περ. 460 π.κ.χ. - περ. 398 π.κ.χ.) από τον δήμο Αλιμούντα (σήμερα, Άλιμος) των Αθηνών με θρακική καταγωγή,  κατείχε μεταλλεία χρυσού στη Θράκη, στη Σκαπτή 'Υλη, απέναντι από τη Θάσο και κοντά στο όρος Παγγαίο. Έλαβε λαμπρή μόρφωση, ήταν μαθητής του Αναξαγόρα και του ρήτορα Αντιφώντα, επηρεάστηκε από το ύφος του σοφιστή Γοργία, από τον Ιπποκράτη. Έζησε την αίγλη της Αθήνας (πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο της τότε Ελλάδας) και επηρεάστηκε από το κίνημα των Σοφιστών ‒ο σοφιστής Πρωταγόρας (427-347 π.κ.χ.) διατύπωσε τη διάσημη φράση «πάντων χρημάτων μέτρον εστίν  άνθρωπος».

 

 ✔Ως στρατηγός των Αθηναίων, συμμετείχε σε σημαντικές πολεμικές επιχειρήσεις.  Για την αποτυχία του όμως να αποτρέψει την κατάληψη της Αμφίπολης από τους Σπαρτιάτες το 422 π.κ.χ., με πρωτοβουλία του Αθηναίου Κλέωνα καταδικάστηκε σε 20ετή εξορία στη Θάσο, όπου ασχολήθηκε με τη συγγραφή του έργου «Ιστορίαι». 

 

 ✔Ως φιλόσοφος ο Θουκυδίδης (προϊόν της ανθρωποκεντρικής εποχής, μέσα 5ου αιώνα-τέλη 322 π.κ.χ.) απορρίπτοντας τη θεολογική θεώρηση του κόσμου προκειμένου να αποκαλύψει την αλήθεια στράφηκε  στο σύνολο των ανθρώπινων δράσεων, συμπεριφορών, αλλά και της σκέψης, η οποία καθώς είναι ανεξιχνίαστη κρύβει τα κίνητρα, τη διάθεση για επεκτατισμό, τις υπολογισμένες επιδιώξεις προς όφελος μιας ομάδας. Οι δημηγορίες (αυθεντικές ή "πειραγμένες" από τον ιστορικό) προβάλλουν τη νοητική ικανότητα των πολιτικών δρώντων.

 Στον διάλογο των Μηλίων φαίνεται η αντίθεση μεταξύ φύσης (ισχύος) και νόμου (ή ηθικής), μεταξύ όντος και δέοντος. (ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΟΝ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, Πλατιάς Αθανάσιος, εκδ. ΕΣΤΙΑ, 2010, σ. 46)

 

🔍Στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία είχε θέση το τυχαίο με την έννοια του απρόβλεπτου ή προϊόντος συγκυριών (κλιματικές, οικονομικές, κοινωνικές, κ.ά. είναι ιστορικά φαινόμενα, π.χ. ο λοιμός στην Αθήνα, η χρηματοδότηση των Περσών στους Σπαρτιάτες για να κατασκευάσουν στόλο ικανό να αντιμετωπίσει τον αθηναϊκό, η προδοσία του Αλκιβιάδη).

Το μοιραίο, με την έννοια ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να αλλάξει τη μοίρα του, επανέρχεται στη μετα-αριστοτελική περίοδο (322 π.κ.χ.-2 μ.κ.χ., στη διάρκεια της οποίας  άνθισε κυρίως η Στωική φιλοσοφία που θεωρείται προάγγελος της χριστιανικής σκέψης), όταν ο πολίτης με δικαιώματα δηλαδή συνδιαχειριστής στα θέματα της πόλης-κράτους μετασχηματίστηκε σε υπήκοο της Μακεδονικής βασιλείας, των Ελληνιστικών βασιλείων, της Ρωμαϊκής και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας· ως υπήκοος χωρίς πολιτικά δικαιώματα αμέτοχος στα κοινά, ένας κόκκος της άμμου, ήλπιζε ότι η τύχη ήταν ο μόνος παράγοντας που θα βελτίωνε τη ζωή του.

 ✔Ως ιστοριογράφος ο Θουκυδίδης εξιστορεί την Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404 π.κ.χ.) καταγράφοντας με λεπτομερή περιγραφή τα γεγονότα, με ακριβή μεταφορά της πληροφορίας, αλλά και εξετάζοντας, αναλύοντας τις πολιτικές δομές-θεσμούς, τα κίνητρα και τη δράση των πολιτικών προσώπων που εκδηλώνονταν στο τότε διεθνές περιβάλλον.  Η έρευνα/παρατήρηση, η μεθοδολογική ακρίβεια, η  τεκμηρίωση/απόδειξη ήταν τα εργαλεία που από τον 19ο αιώνα άρχισε  να χρησιμοποιεί η Ιστορία, αποκτώντας έτσι κάτι από την επιστημοσύνη των φυσικών επιστημών, και μάλιστα η Ευρώπη 'ξαναδιαβάζοντας' το έργο του Θουκυδίδη το ενσωμάτωσε στη δική της ιστορική σκέψη.

        Σκοπός με ηθικοωφελιμιστικές προθέσεις του Θουκυδίδη ήταν μέσω της ποιοτικής έρευνας και της αντικειμενικής συγγραφής να αποκτήσουν οι μελλοντικές γενιές ένα «κτήμα τε ες αιεί μάλλον ή αγώνισμα ες το παραχρήμα ακούειν ξύγκειται», (κτήμα παντοτινό, παρά ένα αγώνισμα που θα ξεχαστεί ευθύς αμέσως)· έργο που θα μελετάται διαρκώς αφού κατά τον Θουκυδίδη  ο πόλεμος, ως συστημικό φαινόμενο, δεν θα εξαφανιζόταν και έτσι μεγάλες συμφορές θα συνεχίσουν να εμφανίζονται εφ' όσον η φύση του ανθρώπου δεν θα αλλάξει.

 

✔Ως ιστορικός ο Θουκυδίδης ανέδειξε και τεκμηρίωσε ότι  η αιτία των πολέμων ήταν η δίψα για εξουσία και ο φόβος που αυτή προκαλεί. Το αίτιο του Πελοποννησιακού Πολέμου ήταν ο συνεχής επεκτατισμός των Αθηναίων που προκάλεσε φόβο υποταγής ή αφανισμού στους Σπαρτιάτες. Η αφορμή δόθηκε με την εμπλοκή του Αθηναϊκού στόλου υπέρ των Κερκυραίων στη διαμάχη τους με τους Κορίνθιους (ναυμαχία στα Σύβοτα, το 433 π.κ.χ.). 

📌 πάντως καλό είναι να έχουμε κατά νου την άποψη του βρετανού ιστορικού Carr Edward Hallet (1892-1982) ο οποίος υποστήριζε ότι δεν υπάρχει ιστορική αντικειμενική κρίση· στην καλύτερη περίπτωση να είναι έντιμα υποκειμενική.

🔗  Η 'παγίδα' του Θουκυδίδη