"Η δικτατορία του 1/4"

Γαλλικές προεδρικές εκλογές 23/04/2017: δεξιός Μακρόν 24,1%, ακροδεξιά Λεπέν 21,3, κεντρώος Φιγιόν 20, ακροαριστερός Μελανσόν 19,58, σοσιαλιστής Αμόν 6,3, εθνικιστής Ενιάν 4,7

 συμβολική γαλλική φράση: ni-ni (ούτε ούτε)

Το οικονομικό πρόγραμμα του Μακρόν εγκρίθηκε από το 24,1% των εκλογέων της Γαλλίας, δηλαδή από το 1/4.  Τα υπόλοιπα 3/4 (το 75% του εκλογικού σώματος) ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό διαφώνησε. 

Διαχρονικά μπροστά στον κίνδυνο του «Άλλου», είτε είναι υπαρκτός είτε κατασκευασμένος εχθρός υπάρχει συσπείρωση. Πάντα το διπολικό σύστημα -όπως αριστερά ή δεξιά, Αμερική ή Ρωσία, Ανατολή ή Δύση, μέσα ή έξω- είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμο από το πολυπολικό. Στις παρούσες περιστάσεις ο «Άλλος» είναι η Λεπέν. Έτσι εκ των συνθηκών κατασκευάζεται δίπολο, που έχει δεξιό πρόσημο: Μακρόν ή Λεπέν. 

Παρ’ όλα αυτά δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι ο λαός αποφασίζει ελεύθερα και συνεπώς η Δημοκρατία λειτουργεί αποτελεσματικά ακόμα και σε περίπτωση μονομαχίας, που δεν θα είχε θέση σε ένα αναλογικό σύστημα ψηφοφορίας. Η αναδιανεμητική πολιτική -διακαής πόθος της λεγόμενης Αριστεράς- που έτεινε να γίνει κάθετη, κυρίως λόγω των μετακινήσεων ανατολικών πληθυσμών έγινε οριζόντια. Στις εκλογές εθνικές ή ευρωπαϊκές της τελευταίας πενταετίας αναδεικνύεται ο συντηρητισμός ως τρόπος ζωής,  η επιστροφή σε παλαιά μοντέλα διακυβέρνησης, και η παρελθοντολογία σχεδόν επιβεβλημένη. Συνεπώς τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα (μείγμα ελεύθερης αγοράς με ελεγχόμενες κρατικές παροχές), που διατηρούν ακόμα  τον νεωτερικό χαρακτηρισμό τους στο διάβα της Ιστορίας, χάνουν ποσοστά. 

             Για κάποιους η Δημοκρατία είναι η «δικτατορία των πολλών» με τη μειοψηφία να αγνοείται επιδεικτικά από τους νικητές. Αν παραμείνουμε στους πρώτους γύρους των εκλογών (εθνικών ή ευρωπαϊκών) η μειοψηφία των πολιτών (το 1/4) κυβερνά και  εφαρμόζει το προεκλογικό πρόγραμμα που "κατέβασε". Μειοψηφία που σαφώς και δεν έχει τα χαρακτηριστικά μιας μειονότητας: συγκεκριμένα και οριοθετημένα αιτήματα. Ούτε λόγος για λίγους και άριστους. Πρόκειται για ένα μειοψηφικό δίκτυο με ποικίλους δεσμούς, όπως φυλετικούς, ταξικούς, θρησκευτικούς, σεξουαλικούς,
επαγγελματικούς. 

Βεβαίως και στα πλειοψηφικά κόμματα υπάρχουν και δρουν ετερόκλητα στοιχεία. Η προσήλωση, όμως, στην κατάκτηση της εξουσίας ή η παραμονή στην εξουσία λειτουργεί ως κεντρομόλος δύναμη. Όταν όμως πρόκειται για μειοψηφικό κόμμα με μικρό πυρήνα, δεν υπάρχει η πολυτέλεια  του άπλετου χρόνου ούτως ώστε να δημιουργήσει ισχυρά ερείσματα στην κοινωνία. Με άλλα λόγια το χρονικό διάστημα από τη συσπείρωση έως την εξαΰλωση είναι μικρό και στη φυγοκέντρηση βοηθούν τα υπόλοιπα «3/4» ή το 75% θεωρώντας συγκυριακή την επιτυχία του κυβερνώντος «1/4». Έτσι προκύπτουν είτε αυτόνομες βραχύβιες κυβερνήσεις είτε κυβερνητικά σχήματα συνεργασιών.

Γαλλία

μια χώρα που δημιούργησε πολιτισμό και δεν χρειάστηκε να ανα-γεννήσει όπως η Ιταλία ή η Ελλάδα.  Πρωτοπόρες και προοδευτικές εκφράσεις  έχει να επιδείξει από τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, τα προτάγματα του Διαφωτισμού, τις νεωτεριστικές τάσεις στην Τέχνη (ιμπρεσιονισμός) τον 18ο αιώνα,  έως τον Μάη του ’68 –αναφορές χωρίς διάθεση εξιδανίκευσης της χώρας και επισημαίνοντας, για χάρη της συζήτησης, καίριους πολιτικούς σταθμούς. Αυτό που καλείται λοιπόν η Γαλλία είναι να ενθυμηθεί τον θεμελιώδη ρόλο που έπαιξε στην άνθιση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Το αντιδραστικό «ni-ni» της νεολαίας είναι ένδειξη εύστοχου προβληματισμού και διάθεση ανανέωσης ανεξάρτητα από το εκλογικό αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου των εκλογών στις 7 Μαΐου. Οι αλλαγές, οι μεταρρυθμίσεις ποτέ δεν είναι ακαριαίες ή αυτόματες. Πιθανόν, από τον δεύτερο κύκλο των γαλλικών εκλογών αν αυξηθεί το ποσοστό της Λεπέν να αναδυθεί το ερώτημα:  κάποιοι πολίτες μέσα σε μια εβδομάδα μεταλλάχθηκαν σε λαϊκιστές, ακροδεξιούς, προδότες και γύρευε τι άλλο;

Βέβαια η κατάληξη οποιουδήποτε εγχειρήματος στο πλέον σύνθετο ευρωπαϊκό δίκτυο δεν είναι προβλέψιμη. Πολλώ δε μάλλον δεν έχουν νόημα οι γενικεύσεις και οι απλουστεύσεις. Το μόνο σίγουρο κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής εξέλιξης  είναι.... ότι τίποτα δεν είναι σίγουρο.