Στις 3 Σεπτεμβρίου 1843 εκδηλώθηκε κίνημα στρατιωτικό

 και όχι λαϊκό κίνημα, όπως κάποιοι 'επιτήδειοι' το παρουσίασαν.

 

 

 

 

 

 

 

 

 .............

Τους πρώτους μήνες του 1843 οι Δυνάμεις υιοθέτησαν σκληρότερη στάση –με αιφνίδιες, αλλεπάλληλες και εντονότατες διαμαρτυρίες και διακοινώσεις. Η Συνδιάσκεψη του Λονδίνου του 1843 κατέληξε στην υπογραφή νέου Πρωτοκόλλου. Η υποχρεωτική ετήσια δόση για τοκοχρεολύσια αυξήθηκε στο τεράστιο για την εποχή ποσό 3.432.283 φράγκων τον χρόνο, περισσότερο από το ένα πέμπτο ενός μέσου ελληνικού Προϋπολογισμού της εποχής. Παρά τη συμπάθειά της για τον Όθωνα, η Ρωσία δεν τον υποστήριξε αποτελεσματικά, η δε Γαλλία συντάχθηκε με τη Μεγάλη Βρετανία.

Η αύξηση των τοκοχρεολυσίων ανάγκασε την ελληνική κυβέρνηση να περικόψει επειγόντως και δραστικά τις δημόσιες δαπάνες προκειμένου να συγκεντρώσει το τεράστιο ποσό. Οι περικοπές των δαπανών επέφεραν μειώσεις μισθών, μέτρο που διευκόλυνε ιδιαιτέρως τους κινηματίες της 3^ης Σεπτεμβρίου να στρατολογήσουν μελλοντικούς επαναστάτες

Λίγο πριν την εξέγερση της 3ης Σεπτέμβρη διέρρευσε στον αθηναϊκό Τύπο το κείμενο μιας απειλητικής διακοίνωσης των Δυνάμεων. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Ι. Σπηλιωτάκη, ο οποίος
διετέλεσε επί 22 χρόνια υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών πριν γίνει (το 1872) υπουργός, η διαρροή αυτή έγινε «εκ δυσεξηγήτου διπλωματικής ολιγωρίας»· και το περιεχόμενο της «απειλητικής» αυτής διακοίνωσης «ουκ ολίγον συνετέλεσεν ίνα εμψυχώση την συνωμοσίαν». Είναι φανερό ότι την διπλωματική ολιγωρία ο Σπηλιωτάκης την αποδίδει στην βρετανική πρεσβεία. την ίδια γνώμη εξέφρασε και ο Ι. Γ. Εϋνάρδος σε επιστολή του προς τον Λουδοβίκο της Βαυαρίας τον Οκτώβριο του 1842.

Στο μεταξύ, με το πέρας Συνδιάσκεψης, οι Δυνάμεις προσκάλεσαν την Ελλάδα να υπογράψει. Η κυβέρνηση του Όθωνα υπέκυψε. Η υπογραφή της τέθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 1843, μια μέρα πριν από το στρατιωτικό κίνημα.

Όλες οι ενδείξεις προτρέπουν στο ίδιο ερμηνευτικό συμπέρασμα. Η συγκυρία του 1843 οδήγησε τις μεν Μεγάλες Δυνάμεις σε ένα κοινό μέτωπο, τις δε ελληνικές αντιμοναρχικές δυνάμεις σε έναν ισχυρό συνασπισμό. Και η καταλυτική αυτή αναδιάταξη των πολιτικών σχέσεων επέτρεψε ή επέβαλε την επανάσταση –ή το κίνημα- της 3ης Σεπτεμβρίου 1843.

Βεβαίως, η άμεση επίδραση της συμφωνίας αυτής στην εξέγερση δεν είναι αυταπόδεικτη, έστω και αν υπάρχουν πολλές ενδείξεις και αποδείξεις ότι οι δύο αυτές εξελίξεις συσχετίσθηκαν στενότατα. Είναι πάντως βέβαιο ότι η η αποδυνάμωση του Όθωνα* ήταν τότε πρωταρχική επιδίωξη των δύο δυτικών Δυνάμεων και, κυρίως, της Μεγάλης Βρετανίας. Επιδιώκοντας να ενοχοποιήσουν το Στέμμα και το περιβάλλον του, θέλοντας να καταδείξουν στην ελληνική κοινή γνώμη την αποτυχία της μοναρχικής διπλωματίας, δεν μπορούσαν να επιλέξουν καλύτερη στιγμή για να επιβάλουν ένα πρόσθετο και δυσβάστακτο οικονομικό βάρος. Διότι έτσι τόνιζαν την αδυναμία του μονάρχη και των συμβούλων του να βγάλουν την χώρα από το αδιέξοδο. Και αυτή η υπονόμευση της δυναστείας γινόταν σε μια στιγμή ακμής και ετοιμότητας των αντιμοναρχικών στοιχείων και ιδίως της αγγλόφιλης παράταξης, η οποία κατείχε κεντρική θέση στην επαναστατική συμμαχία κατά του θρόνου.

Υπάρχει άλλωστε μια έμμεση αλλά σοβαρή ένδειξη ότι οι Βρετανοί ακολούθησαν αυτήν την τακτική για να ενθαρρύνουν το κίνημα: όταν πλέον πέτυχαν αυτόν τον στόχο και αποδυνάμωσαν τον βασιλιά, δεν επέμειναν και πολύ να εφαρμοσθεί η λεόντειος και ταπεινωτική συμφωνία που μόλις είχαν επιβάλει ούτε επεδίωξαν να εισπράξουν την μεγάλη ετήσια δόση των 3.500.000, για την οποία είχε επέλθει όλη αυτή η αναστάτωση.

Από το βιβλίο «Ιστορία του ελληνικού κράτους 1830-1920» του Γ.Β. Δερτιλή, 2013.

* Ο Όθων ανέλαβε τη βασιλεία στην Ελλάδα στις 25 Ιανουαρίου του 1833 με τις ευλογίες των Μεγάλων Δυνάμεων. Στη συνέχεια θέλησε να αυτονομηθεί και εκδήλωσε φιλορωσικές διαθέσεις. Η αποπληρωμή του δανείου  (60 εκατ. φράγκων) λειτούργησε ως μοχλός πίεσης για προσαρμογή στην αγγλική πολιτική.  

 

 ** Την 3η Σεπτέμβρη επέλεξε ο Ανδρέας Παπανδρέου να ανακοινώσει την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ.....