φοιτητική εργασία της Ναυσικάς Αλειφέρη
για τη θεματική ενότητα ΕΛΠ41
του ΕΑΠ,
ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΙΙ: ΟΙ ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΑΠ: ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
📔 📓 📑 📘 📓 📔 📖 📖
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή.............................................................................................................2
Η διαμόρφωση της Λαογραφίας στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα..................3
Η Λαογραφία μετά τον Β΄ΠΠ.............................................................................6
Συμπεράσματα......................................................................................................9
Βιβλιογραφικές αναφορές....................................................................................10
Εισαγωγή
Ο όρος «Ελληνική Λαογραφία» επινοήθηκε από τον θεμελιωτή της επιστημονικής λαογραφίας Νίκο Πολίτη το 1844 και αντικατέστησε τον προηγούμενο όρο «Νεοελληνική Εθιμολογία και Μυθολογία».[1]
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανίχνευση των παραγόντων που διαμόρφωσαν τις λαογραφικές σπουδές στα τέλη του 19ου αιώνα στην Ελλάδα (θέμα της πρώτης ενότητας) και η πορεία τους μέσω ευρύτερων θεωρητικών και μεθοδολογικών αναζητήσεων που ανεπτύχθηκαν μετά τον Β΄ΠΠ, σε αναφορά προς την εξέλιξη στις άλλες ανθρωπιστικές επιστήμες (θέμα της δεύτερης ενότητας).
Η διαμόρφωση της Λαογραφίας στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα
Στη δυτική Ευρώπη τον 19ο αιώνα διαμορφωνόταν νέος τρόπος θεώρησης της ζωής λόγω πολιτικών, κοινωνικών παραγόντων όπως: η αφύπνιση των λαών που έθεσε η Γαλλική Επανάσταση (1789)· η συνειδητοποίηση εθνικής ταυτότητας, που προήλθε από την περηφάνεια που αισθάνονταν οι δημοκρατικοί Γάλλοι αφού απέκρουαν τις επιθέσεις των απολυταρχικών Ρώσων, Πρώσων, Αυστριακών, Βρετανών αλλά και οι επιτιθέμενες χώρες κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους (1803-1815)· η διαμόρφωση ταξικής συνείδησης εξαιτίας της εκβιομηχάνισης, της αστικοποίησης. Στην πλειονότητά του ο πληθυσμός της δυτικής Ευρώπης ήταν αγροτικός, που χρεωνόταν δυσανάλογο φορτίο των οικονομικών απαιτήσεων του κράτους.[2]
Η θεωρία της εξέλιξης των ειδών του Δαρβίνου ερμηνεύτηκε από τους Άγγλους και Γάλλους ως απόδειξη της συνεχούς πορείας του ανθρώπινου πνεύματος προς το φως-γνώση μέσω του ορθολογισμού, όπως πρέσβευε η φιλοσοφική θεώρηση του Διαφωτισμού. Βάσει αυτής της θεώρησης ο Εξελικτισμός (Evolutionism) έθεσε στην κατώτερη βαθμίδα εξέλιξης τους «άγριους» ‒οι πρωτογονικοί λαοί που ζουν κατά φύσιν‒, στη μεσαία οι βάρβαροι (π.χ. Ιάπωνες, Ινδοί), ενώ στην ανώτερη είχε αναρριχηθεί ο ευρωπαϊκός κόσμος όπως μαρτυρούσαν τα σύγχρονα πολιτισμικά, επιστημονικά, τεχνολογικά επιτεύγματά του αλλά και τα ανασκαφικά δεδομένα. Προκειμένου να εξηγήσει την κοινωνική εξέλιξη ο Άγγλος ανθρωπολόγος Tylor E., εφάρμοσε τη συγκριτική μέθοδο ώστε μέσω των ομοιοτήτων ή διαφορών να εντοπιστούν οι καθολικοί νόμοι που διέπουν το ανθρώπινο είδος. Τα έθιμα της «παιδικής ηλικίας της ανθρωπότητας» (των αγρίων, των βάρβαρων)
