2 Μαρτίου 1833
Ο Όθων, ελέω Θεού βασιλεύς της Ελλάδος
Με διάταγμα αποφασίζει «τα μέχρι
τούδε υπάρχοντα εις την Ελλάδα άτακτα στρατεύματα διαλύονται. Πάσαι ως προς στρατολογίαν
τοιούτων στρατευμάτων μέχρι τούδε δοθείσαι άδειαι λογίζονται άκυροι».
Ο βαυαρός αξιωματικός Νέζερ
περιγράφει στα Απομνημονεύματά του:
«Ο αφοπλισμός των παλληκαριών έγινεν
εις την Αργολίδαν, όπου συγκεντρώθηκαν περί τας δέκας χιλιάδας. Μ’ όλον ότι η
παράδοσις των όπλων και των ξιφών τούς επότισαν ανέκφραστον πικρίαν, διότι εχωρίζοντο
από τας αγαπητάς των πανοπλίας, με τας οποίας είχοαν πολεμήσει υπέρ της εθνικής
των ανεξαρτησίας, εν τούτοις δεν έγινε καμιά αταξία κατά την παράδοσιν και μόνον
συγκινητικαί τινες σκηναί μάς ετάραξαν την καρδίαν. Είδομεν ηλικιωμένους άνδρας
και σχεδόν με λευκάς τρίχας, που είχον αρειμάνιον ήθος, να κλαίνε ως παιδία και
να χύνουν δάκρυα επί των ηλιοκαών των παρειών. Η παράδοσις των όπλων έφερεν εις
άλλους απελπισίαν και μη θέλοντες να παραδώσουν εις ξένας χείρας τον πολύτιμον
θησαυρόν των, έρριψαν εις τους κρημνούς τα ξίφη των και τα άλλα των όπλα».
Κάποιοι είτε έγιναν διακοναραίοι
είτε κλέφτες είτε βρήκαν καταφύγιο στην Τουρκία.
Δημήτρης Φωτιάδης, Φοβερά ντοκουμέντα, 3η Σεπτεμβρίου 1843, σ. 99.  |
Πίνακας του Αλέξανδρου Αλεξανδράκη
(Αθήνα 1913-Αθήνα 1968)
|
12 Φεβρουαρίου 1945
Στη Συμφωνία της Βάρκιζας από την
τότε κυβέρνηση Πλαστήρα και αντιπροσώπους του Εθνικού
Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και με εντολή της Βρετανίας (Τσόρτσιλ) αποφασίστηκε
ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ.
Βάσει της Συμφωνίας, τα όπλα πρέπει
να έχουν παραδοθεί έως τα μεσάνυχτα της 28ης Φεβρουαρίου.
«Η κατάθεση των όπλων ήταν η πιο
σκληρή τελετή από όσες μπορούσε να ζήσει ποτέ ένας αντάρτης. Από την αρχή του
Αντάρτικου η πρόσκαιρη στέρηση του όπλου είχε καθιερωθεί σαν ποινή για τα πιο
βαριά παραπτώματα και η λέξη «αφοπλισμός» έγινε συνώνυμη με την ατίμωση. Αντάρτες
που τιμωρήθηκαν με τριήμερο ή πενθήμερο αφοπλισμό δεν το άντεξαν και αυτοκτόνησαν.
Τώρα σ΄ αυτήν την τελετή ο λόχος έχει παραταχθεί για τελευταία φορά, μέσα σε απόλυτη
σιωπή.
Μια-μια οι ομάδες περνούν μπροστά
από τον λοχαγό και ο κάθε αντάρτης σταματάει, αγκαλιάζει το όπλο του, το φιλάει
και το αποθέτει με τα δυο του χέρια. Όλοι κλαίνε. Αδάκρυτος δεν είναι κανείς. Εκείνη
την ημέρα, για τελευταία φορά, ακούστηκαν τ’ αντάρτικα τραγούδια. Ήταν ο
αποχαιρετισμός». (Βούλτεψης: Ακέλας).
«Κυριακή, 18.2.1945, Ήπειρος
Άρχισε η διάλυση να παίρνει διαστάσεις…
Πολλοί ελασίτες και πολιτοφύλακες εγκαταλείπουν τις μονάδες τους… Πάνω από εκατό
άτομα έχουν ήδη φύγει προς Αλβανία… συνεχίζεται και ογκώνεται το κύμα φυγής των
αγωνιστών του ΕΑΜ…».
Διονύσης Χαριτόπουλος. Άρης. Ο αρχηγός των ατάκτων. σ. 672.
