Το «ζω θα γίνει «έζησα»

Σε έναν κόσμο παλλόμενο
δεν υπάρχουν λάθη
υπάρχουν δρόμοι που δεν
μας έβγαλαν στο όνειρο,
ποιος φταίει;
στη συνειδητή διαδρομή
ούτε το Eγώ ούτε οι Άλλοι.
 

Δίπλα μου σε θέλω, να μη
χρειάζομαι τις φωτογραφίες σου,
αν δεν είσαι,
μαράζι οι πόζες σου,
δεν τις χρειάζομαι.
Ντύσε τα λόγια μου με όποια
μουσική σού αρέσει
μόνο να είναι Ωδή στη χαρά,
αντί για φυσαρμόνικα,
πιάνο.
 

Πιάνω νέα διαδρομή
φωτεινή
παρέα με την ηθική μου, που
δεν μπορώ να την εξηγήσω, δεν
μπαίνει σε καλούπια,
με περιορίζει,
με πνίγει.
Συντροφιά πολλά χρόνια
μιλάει,
σήκω προχώρα,
όχι για να αλλάξεις τον κόσμο, αλλάζει
προς το καλύτερο; προς το
χειρότερο; ποιος κρίνει;
Προχώρα όχι για να φτιάξεις τον κόσμο,
δεν ξέρεις πώς, δεν έχεις το
πρότυπο το άριστο.
Πέτα βαρίδια,
θα έρθει η στιγμή,
το «ζω θα γίνει «έζησα»,
έζησα με τις ευθύνες μου.-

ΕΛΠ 22, Μικρόκοσμος και μεγάκοσμος κατά την Αρχαιότητα

Πώς αντιλαμβάνονταν τον κόσμο οι φιλόσοφοι ιατροί  της Αρχαιότητας

φοιτητική εργασία της Ναυσικάς Αλειφέρη

για τη Θεματική Ενότητα ΕΛΠ 22,

Ελληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη: από την Αρχαιότητα 

έως τον 20ό αιώνα

Εισαγωγή

Μεταξύ των πολλών θεμάτων  που απασχόλησαν τους Έλληνες φιλόσοφους είναι η ιατρική –πεδίο που βασίζεται στη γνώση και στην εμπειρία οι οποίες εφαρμόζονται στους ασθενείς. Στην πρώιμη περίοδο της Αρχαιότητας με την ίαση της ασθένειας ασχολούνταν οι λαϊκοί θεραπευτές που βασίζονταν σε εμπειρικά δεδομένα και τα ιερά θεραπευτήρια (π.χ. Ασκληπιεία) στα οποία ο θεός έπαιζε καθοριστικό ρόλο στη θεραπευτική αγωγή και στην έκβαση της ασθένειας. Από τον 7ο αιώνα με την εμφάνιση της φιλοσοφίας μπορεί να γίνει λόγος για επιστημονική ιατρική. Η αντικατάσταση των μυθολογικών όρων της κοσμογονίας με φυσικούς όρους θεμελιωμένη με επιχειρήματα επέφερε αμφισβήτηση της θεϊκής παντοδυναμίας, μεταβολή στο πολιτικό κατεστημένο, κινητικότητα στις κοινωνικές ομάδες. Η φύση «βιάζεται προκειμένου να αποκαλύψει τα μυστικά της» έγραψε κάποιος γιατρός τον 5ο αιώνα.[1] Η διάθεση  αποκρυπτογράφησης του κόσμου αφορούσε και την ανθρώπινη οντότητα. Από την έρευνα του σύμπαντος προέκυψαν νέες αντιλήψεις για την  υφή και λειτουργία του φυσικού κόσμου και του ανθρώπου.[2]

Το θέμα της παρούσας εργασίας είναι πως αντιλαμβάνονταν οι φιλόσοφοι και ειδικότερα οι φιλόσοφοι-ιατροί της Αρχαιότητας τη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο. Η πρώτη ενότητα

Στωικοί φιλόσοφοι

ΕΑΠ, ΕΛΠ 22
Ελληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη: από την Αρχαιότητα έως τον 20ό αιώνα

φοιτητική εργασία της Ναυσικάς Αλειφέρη, με βαθμό:

Εισαγωγή

 Η εσωστρέφεια που εμφανίζει ο άνθρωπος της Ελληνιστικής Περιόδου (323-31 π.Χ.) είναι αποτέλεσμα των πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών καθώς οι πόλεις έγιναν υποτελείς στο μακεδονικό βασίλειο αρχικά, και στα βασίλεια των επιγόνων του Αλέξανδρου στη συνέχεια και η πλειονότητα των πολιτών μετατράπηκε σε μάζα υπηκόων. Οι πολιτικοί και οικονομικοί μετασχηματισμοί δημιούργησαν νέα νοοτροπία, νέους προβληματισμούς· στον ελλαδικό χώρο κυρίως όπου οι πολίτες εκπαιδεύονταν έως τότε για τη συμμετοχή τους σε συλλογικούς θεσμούς αφού κατά τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη το ευ ζην συνδέεται με την ευδαιμονία της πόλης.  Στην Ατομικιστική περίοδο (322 π.Χ.-6ος αι. μ.Χ.) οι στοχαστές ενδιαφέρθηκαν για τη θέση του  ανθρώπου –ως μονάδα πια– στον δημόσιο βίο αλλά και για τη διευθέτηση των εσώτερων ατομικών φόβων (λ.χ. του θανάτου). Η Στοά, που ιδρύθηκε από τον  Ζήνωνα (333-262 π.Χ.), ασχολήθηκε με τη λογική, τη φυσική, κυρίως με την ηθική ως σύστημα αρχών και αξιών που διέπουν την ανθρώπινη ζωή. Οι Στωικοί (όπως ο Αρίστων, ο Ήριλλος, ο Κλεάνθης, ο Χρύσιππος, ο Παναίτιος, ο Ποσειδώνιος, ο Επίκτητος) στη μακραίωνη παρουσία τους  διαφοροποιήθηκαν αλλά και εμπλούτισαν τη φιλοσοφία από τις αρχικές θέσεις του Ζήνωνα. Όλοι, όμως, συμφωνούσαν ότι το «ευ ζην» συνδέεται με τη γνώση: η γνώση της φιλοσοφίας βοηθά στην κατανόηση της φύσης –το θέμα της πρώτης ενότητας· η γνώση  της αρετής οδηγεί στην ευδαιμονία –το θέμα της δεύτερης. Η ύπαρξη η όχι της ελεύθερης βούλησης είναι ένα θέμα που απασχόλησε τους Στωικούς –το θέμα της τρίτης ενότητας. Η δομή της κοσμόπολης, ως ιδεατή ‘αρχιτεκτονική’ λύση που οδηγεί στην ευδαιμονία, είναι το θέμα της τέταρτης ενότητας.

 Τριμερής διαχωρισμός της φιλοσοφίας

 Οι Στωικοί πίστευαν ότι η γνώση είναι δυνατόν να κατακτηθεί· προσλαμβάνεται αρχικά με τις αισθήσεις (προλήψεις) και στη συνέχεια με τη νόηση. Έδιναν μεγάλη σημασία στη μόρφωση· για να διευκολυνθεί η εκπαίδευση και η μάθηση  -ώστε να γνωρίσουν οι άνθρωποι εις βάθος τον φυσικό κόσμο- διαχώρισαν εννοιολογικά τη φιλοσοφία σε τρία μέρη:  λογική, ηθική, φυσική.[1]

Η στωική λογική ερμηνεύεται: α) ως ομιλία που διαχωρίζεται στον διαλεκτικό και στον ρητορικό λόγο·[2] β) ως ορθός λόγος ή κοινός νόμος με σκοπό την τάξη  (Διογένης Λαέρτιος, Βίοι, 7, 88). Το γνωστικό αντικείμενο της φυσικής φιλοσοφίας είναι το σύμπαν, το οποίο μπορεί να εξηγηθεί: πρόκειται για έναν έλλογο σφαιρικό αδιαίρετο ζωντανό οργανισμό. Στη φύση συνυπάρχουν δύο στοιχεία: ο λόγος (ποιούν) που ταυτίζεται με τον θεό και επιδρά στην ύλη (πάσχον). Υπάρχει μια οντότητα δρώσα, ο θεός, που γεννά, καταστρέφει, ξαναϋλοποιεί το σύμπαν σε επαναλαμβανόμενους χρονικούς κύκλους. Όλες οι ουσίες συμπεριλαμβανόμενης της ψυχής (πλην των λεκτών, χρόνου, χώρου) είναι σωματικές (υλοζωισμός) αλλά και πνευματικές αφού το πνεύμα ή τόνος του θεού