ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ... ΛΟΥΜΠΕΝ

..................

-Άφησε τώρα τη χριστιανική ηθική… μην τα πάρω όλα και τα πετάξω απ’ το παράθυρο.

Η Πεντάμορφη μαζευόταν. Η καρδιά της άρχιζε να χτυπά… τα πόδια της να τρέμουν. Για τον Αντρέα τα σπασίματα και τα πετάγματα ήταν πολύ εύκολα πράγματα. Τον φοβόταν. Κι άλλες φορές το ’χε ξανακάνει.

….

Ξημέρωναν Χριστούγεννα. 

Ολοφώτιστος ο κόσμος και χαρούμενος. Η Πεντάμορφη, θα ’κανε τις γιορτές μόνη, επειδή θα ’φευγε το πρωί ο Αντρέας σε μακρινή εκδρομή για οκτώ ημέρες. Ήτανε νύκτα της παραμονής.

Είχε βγει να ψωνίσει το φαγητό της για τις δυο γιορτάσιμες ημέρες, που τα μαγαζιά θα ήσαν κλειστά. Κρατούσε το δίχτυ, πήγαινε και συλλογιζόταν. Στους δρόμους τραγουδούσαν τα παιδιά τα κάλαντα, μ’ αυτή πήγαινε από τα σκοτάδια, γιατί έκλαιγε και δεν ήθελε να κινήσει την προσοχή.

Στους τοίχους διάβαζε τις ρεκλάμες: Με την ευκαιρία της εβδομάδας του παιδιού, θα δοθεί σ’ όλους τους κινηματογράφους, το παιδικό αριστούργημα, η «Μέλισσα Μάγια». Η ρεκλάμα έδωσε σκοπό στη συγκίνησή της.

Πριν έκλαιγε χωρίς να ξέρει το γιατί, για αόριστες αιτίες.

Τώρα έκλαιγε γιατί δεν ήτανε πια παιδί.

Γιατί ήτανε μόνη. Γιατί δεν την αγαπούσαν.

Γιατί οι θείοι της που σαν τέτοιες ημέρες συζητούσαν από μήνες πριν τα δώρα της, ουσιαστικά είχαν πια σβήσει.

Έκλαιγε γιατί η «Μέλισσα Μάγια» είχε ξαναζωντανέψει πίσω στη μνήμη της ολόκληρη εποχή. Της το ’χαρίσει αυτό το παραμύθι ο θείος Γεράσιμος. Ήταν ένα χρυσοδεμένο βιβλίο γεμάτο πολύχρωμες φανταχτερές εικόνες…

……………….

- Παραπάλιωσε, θειά Λένη, της έλεγα. Το βαρέθηκα… Δεν το θέλω πια.

- ΄Αϊ, τότε, βάλε το στο πανέρι, να το κάνουμε κουρέλια…

    Οι άνθρωποι έτσι είμαστε, έλεγε η Πεντάμορφη. Άλλοι σκολιανοί, άλλοι πρόχειροι, εγώ… πάρε με θεία Λένη, όπως είμαι, και πέταξέ με στο πανέρι με τα κουρέλια σου…

«Λούμπεν» (1978), της Έλλης Αλεξίου.

TA ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ ΖΟΡΜΠΑ

……..Κι ο Ζορμπάς θα ’νιωθε την ίδια γλυκά ταραχή, γιατί μόλις μπήκαμε, χύθηκε κι έσφιξε στην αγκαλιά του τη σημαιοστόλιστη γριά μας τη χιλιαντρούσα. [μαντάμ Ορτάνς]

-Χριστός γεννιέται! φώναξε· χαίρε, γυναικείο φύλο!

Στρωθήκαμε στο τραπέζι, ριχτήκαμε στα φαγιά, ήπιαμε κρασί, χάρηκε η κοιλιά, κουνήθηκε η καρδιά μας. Πήρε πάλι φωτιά ο Ζορμπάς.

-Τρώε και πίνε, μου φώναζε κάθε τόσο, τρώε και πίνε, αφεντικο, σπάσε κέφι, τραγούδησε και συ, μωρέ παιδί, σαν τους τσοπαναραίους: «Δόξα εν υψίστοις!». Γεννήθηκε ο Χριστός, δεν είναι παίξε γέλασε· σύρε τον αμανέ να σε ακούσει ο Θεός, ν’ αναγαλλιάσει κι αυτός ο κακομοίρης· φτάνει τα φαρμάκι που τον ποτίζουμε!

Είχε έρθει στο κέφι, πήρε φόρα.

-Γεννήθηκε ο Χριστός, σοφέ Σολομών, καλαμαρά μου! Μην ψιλοκοσκινίζεις: γεννήθηκε, δε γεννήθηκε; Μωρέ, γεννήθηκε, μην

ΕΠΙ ΓΗΣ ΕΙΡΗΝΗ ΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΕΥΔΟΚΙΑ (1916)

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (1541-1614)

Στις 25 Νοεμβρίου του 1916 ο Βενιζέλος, διακόπτοντας τη σχέση του με τον βασιλέα, σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη με τον ναύαρχο Κουντουριώτη και τον στρατηγό Δαγκλή και κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία και τη Βουλγαρία.

Έβγαλε έναν λόγο για να εξηγήσει την πολιτική του:

«Διακηρύσσομεν», είπε, «κατά τον πλέον απόλυτον τρόπον την πεποίθησίν μας ότι η Ελλάς δεν δύναται να προοδεύση, ούτε καν να υπάρξη χωρίς στενάς και συνεχείς σχέσεις με τας Δυνάμες που κυβερνούν την Μεσόγειον».

Τον Δεκέμβριο ο Κωνσταντίνος εξέδωσε ένταλμα σύλληψης εναντίον του Βενιζέλου, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Και τη μέρα που γεννήθηκε Εκείνος που θα έλεγε: «Αγαπάτε τον πλησίον σας», σαν τις κάμπιες και τους αρουραίους της Laon το 1120 ο Βενιζέλος αφορίστηκε. 

Ο μητροπολίτης [Αθηνών, Θεόκλητος] αυτοπροσώπως, ακολουθούμενος από τον κλήρο, πρόφερε το Ανάθεμα εναντίον του Βενιζέλου, προδότη της πατρίδας, και 60.000 Αθηναίοι παρήλασαν στο Πεδίο του Άρεως με μια πέτρα στο χέρι, που έριχναν σε μια τρύπα η οποία σύντομα έγινε βουναλάκι. Πάνω του τοποθετήθηκε μια αναμνηστική πλάκα.

            Μεταμορφώθηκαν άραγε οι πέτρες σε λουλούδια ή ευλαβικά χέρια ακούμπησαν απρόσμενα ανθοδέσμες και στεφάνια, που η επόμενη αυγή ήρθε να φωτίσει;

«Στη σκιά του [Ελευθέριου] Βενιζέλου», της Έλενας Βενιζέλου.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 1972

Η Λιλή Ζ. βρίσκεται έγκλειστη στην ψυχιατρική κλινική του Λυμπέρη, μετά από απόπειρα αυτοκτονίας.

ΦΩΤΟ: Π.Κ.

- Ήταν και οι γιορτές, δε λέω. Τίποτα δεν καταστρέφει αυτό το τυραννικό όραμα της ευτυχίας, που αντικρίσαμε κάποτε μέσα από τα παιδικά μας μάτια. Πώς ξεκίνησα

Η ΩΡΑΙΟΤΕΡΗ (ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (1914)

χριστουγεννιάτικη εκεχειρία τον Δεκέμβριο του 1914

O Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ή Μεγάλος Πόλεμος, γνωστός και ως «πόλεμος των χαρακωμάτων» ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1914. Οι συμμετέχοντες εκτιμούσαν ότι επρόκειτο για σύντομο πόλεμο, ο οποίος θα τελείωνε μέχρι τα Χριστούγεννα. Δυστυχώς, ο αριθμός των σκοτωμένων τα Χριστούγεννα άγγιξε τον αριθμό του 1.000.000. Επιπλέον ο πόλεμος τερματίστηκε 4 χρόνια αργότερα (11 Νοεμβρίου 1918) και οι νεκροί υπολογίζονται σε 10.000.000.

Ο Παντελής Κολιότσος στο βιβλίο του Η ωραιότερη ιστορία του κόσμου μέσα από γράμματα στρατιωτών, φωτογραφίες, αρχεία στρατηγείων προσπαθεί να αποδώσει το κλίμα της χριστουγεννιάτικης εκεχειρίας τον Δεκέμβριο του 1914, που δεν αναφέρεται σε κανένα ιστορικό βιβλίο.

……………..

24 Δεκεμβρίου

Καθώς πλησίαζε η μέρα των Χριστουγέννων, η διάθεση των

Sir Lawrence Alma Tadema

Φοιτητική εργασία της Ν.Α. για το Ε.Α.Π., Νοέμβριος 2013.

Ο Φειδίας και η Ζωφόρος του Παρθενώνα (1868)

του Sir Lawrence Alma-Tadema (Άλμα Τάντεμα)

Ο όρος Τέχνη προέρχεται από το ρήμα «τίκτω» και σημαίνει την ικανότητα του ανθρώπου να δημιουργεί ή να παράγει κάτι. Η τέχνη ως ικανότητα παραγωγής ενός πράγματος είναι κατά βάση εμπειρική και ως τέτοια, όπως παρατήρησε ο Αριστοτέλης, διαφέρει από την επιστημονική γνώση. Η έννοια του "υψηλού" συνδέεται με την αισθητική απόλαυση, την οποία ένα έργο τέχνης προκαλεί στον θεατή λόγω του μεγέθους, του μεγαλείου του.

Στην πρώτη ενότητα θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε τα ιστορικά και κοινωνικά αίτια που δημιούργησαν τον όρο Υψηλή τέχνη. Ο όρος πρωτοεμφανίστηκε τον 18ο αιώνα, από τον οποίο ξεκινά η «εποχή της νεωτερικότητας», μέσα στην οποία ο νεωτερικός άνθρωπος ενδιαφέρεται για την επιστήμη, τον πατριωτισμό· αδυνατεί να εγκαταλείψει την πολιτισμική του κληρονομιά και δέχεται την αλλαγή, δίνοντας έμφαση στη δυναμικότητα του ατόμου[1]. Η εδραίωση της Υψηλής τέχνης έγινε τον 19ο αιώνα.

Στη δεύτερη ενότητα, αφού κάνουμε μια μικρή αναφορά στον Παρθενώνα, θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε το ενδιαφέρον των ξένων για τις αρχαιότητες και ειδικότερα του ζωγράφου Sir Lawrence Alma-Tadema.

Στην τρίτη ενότητα θα αναφερθούμε στους κρατικούς θεσμούς και φορείς που συστάθηκαν στη Νεότερη Ελλάδα ώστε να διαφυλαχθεί η εθνική κληρονομιά.

ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

Η Υψηλή τέχνη, τα αίτια διαμόρφωσης και η εξέλιξή της

Η Βιομηχανική Επανάσταση που εκδηλώθηκε προς το τέλος του 18ου αιώνα επιτάχυνε τους ρυθμούς ανάπτυξης των επιστημών, της οικονομίας, του εμπορίου, και προκάλεσε ανακατατάξεις στον κοινωνικό ιστό.

ΦΑΟΥΣΤ

Goethe, Faust, 1790

ΦΑΟΥΣΤ

Ω χαρά σ’ εκείνον που το ελπίζει

απ’ της πλάνης τη θάλασσα να βγει:

Κανείς χρειάζεται ό,τι δε γνωρίζει

κι ό,τι γνωρίζει δεν τον ωφελεί.

Μα ας μην αφήσουμε τις ώρες τις γλυκές

μια θλίψη σαν αυτή να τις συχγύζει!

στην πρασινάδα μέσα κοίτα τις σκεπές

Πώς πέφτοντας ο ήλιος τις φλογίζει.

Γέρνει και φεύγει -η μέρα ξεψυχά-

τρέχει εκεί κάτω νέα ζωή να δώσει.

Ω, που φτερό από δω να με σηκώσει

κατόπι του να ορμώ παντοτινά!

Σ’ αιώνια βραδινή λαμπράδα σα θωρώ

τη γη στα πόδια μου άφωνη, αναμμένα

τα βουνά, τα λαγκάδια ησυχασμένα,

χρυσόρειθρο το ρυάκι το αργυρό

τότε το δρόμο το θεϊκό δεν τον βαστά

το άγριο βουνό με τα φαράγγια του όλα·

να, εμπρός στα θαμπωμένα μάτια, κι όλα

λιμάνια ανοίγει η θάλασσα ζεστά.

Μα τέλος παίρνει και βυθά ο Θεός·

καινούργια ορμή όμως μου ξυπνά, και τρέχω

κοντά του να πιω τ’ άσβηστο το φως,

τη μέρα εμπρός, τη νύχτα πίσω μου έχω,

τα ουράνια απάνω, τα βουνά από κάτου.

Όνειρο ωραίο, ωστόσο εκείνος σβει!

Αχ! Εύκολο δεν είναι στο κορμί

με τα φτερά του νου να σμίξει τα φτερά του.

Μα ο καθένας είνα’ έτσι γεννημένος,

ψηλά η ψυχή του να χιμά και μπρος,

όταν απάνω στο γλαυκό χαμένος

τον ηχερό λαλεί σκοπό του ο κορδαλός·

όταν ο αϊτός τετράπαλτος σαλεύει

απάνωθε από πεύκα και γκρεμά,

κι από κάμπους και θάλασσες ψηλά

ο γερανός τον τόπο του γυρεύει.

ΒΑΓΚNΕΡ

Ώρες παράξενες είχα και γω συχνά,

μα τέτοια ορμή δεν έχει μέσα μου σαλέψει.

Δάση και αγροί κουράζουν εύκολα· φτερά

πουλιού ποτέ η ψυχή μου εμέ δε θα ζηλέψει.

Πώς μα ς σέρνουν αλλιώς του νου οι χαρές

μέσα στα φύλλα, μέσα στα βιβλία!

Γλυκά περνούν οι χειμωνιάτικες νυχτιές,

Το κορμί μας θερμαίνει η ευδαιμονία,

Κι αν ξετυλίγεις και καμιά σπουδαία περγαμηνή,

Διάπλατοι ανοίγουν μπρος σου οι ουρανοί.

ΦΑΟΥΣΤ

Ένιωσες μόνο μια απ’ τις δυο ορμές·

Ω, ποτέ η άλλη ας μη σ’ εγγίσει!

Μέσα μου εμένα ζούνε δυο ψυχές,

που η μια θέλει απ’ την άλλη να χωρίσει

Η μια με αγάπη δυνατή σφιχτά

σφιχτά στον κόσμο  αυτόν καρφώνεται,

Η άλλη με ορμή απ’ τη σκόνη υψώνεται

στις σφαίρες τρανών προγόνων ψηλά.

Ω, αν πνεύματα ο αέρας τρέφει

που ανάμεσα δεσπόζουν σε ουρανό και γη,

απ’ τα χρυσά κατεβείτε τα νέφη

και φέρετε με σε μια άλλη λαμπερή ζωή!

Ω, ένα μαντύα μαγικό μονάδα δώσ’ μου,

σε ξένες χώρες να με πάει μακριά,

και χάριζα τα πιο ακριβά ρούχα του κόσμου,

ακόμα και χλαμύδα βασιλιά.